Η εκτέλεση των αστυνομικών στο Σουληνάρι Δεχουνίου Καλαβρύτων.

Αγαπητοί αναγνώστες,

όταν έφτιαχνα το «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων» δεν είχα στοιχεία για την εκτέλεση των αστυνομικών στο Σουληνάρι του Δεχουνίου. Όμως και οι πληροφορίες και τα στοιχεία που αργότερα συνέλεξα είναι λίγο συγκεχυμένα σ’ ότι αφορά το πλήθος των αστυνομικών που ήσαν μέσα στο τραίνο, τον αριθμό εκείνων που εκτελέστηκαν καθ’ οδόν και εκείνων που εκτελέστηκαν στο Σουληνάρι. Ακόμα και αστυνομικές πηγές δίνουν διαφορτικά νούμερα, όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια.

Παραθέτω το λ. Σουληνάρι όπως μέχρι τώρα έχει διαμορφωθεί μετά τη συμπλήρωση όσων στοιχείων κατόρθωσα να συλλέξω, με σκοπό να περιληφθεί σε τυχόν μελλοντική επανεκτύπωση του έργου.

Παρακαλώ δε όποιον γνωρίζει επί πλέον κάτι συγκεκριμένο ή κάτι που δεν είναι έτσι όπως παρακάτω αναγράφω, αν έχει την καλωσύνη ας μου στείλει τις απόψεις του και τις διευκρινήσεις σχετικά με αυτό το θέμα.

Σουληνάρι: πηγή στο βουνό Άγιος Πέτρος στο χωριό Δεχούνι (βλ. λ.) (Παπανδρέου: Επαρχία…, σ. 229), τπν. στο χωριό Νάσια Καλαβρύτων, τπν. τ.δ. Πάου (Σκουπίου), τπν. Μουρικίου.

Σε ότι αφορά το Σουληνάρι Δεχουνίου, από την εφημερίδα «Πελοπόννησος» (9.5.1974) μαθαίνουμε για το εκεί ανηγερθέν Μνημείον Πεσόντων Αστυνομικών και επιπρόσθετα τα εξής:

«… Κατωτέρω παραθέτομεν ένα συνοπτικόν ιστορικόν της δολοφονίας των 42 αξιωματικών και κατωτέρων οργάνων της Αστυνομίας Πατρών. Τας απογευματινάς ώρας της 8.4.1944, ανεχώρησαν εξ’ Αθηνών δι αμαξοστοιχίας 47 Αστυνομικοί ίνα ενισχύσουν τας αστυνομικάς Διευθύνσεις Πατρών – Κερκύρας. Ούτοι ήσαν άοπλοι. Διενυκτέρευσαν εις Κόρινθον, εξ’ ής αναχωρήσαντες την επομένην (9.4.1944) Κυριακήν των Βαΐων, διήρχοντο την 6.30΄ περίπου ώραν, τον μεταξύ Δερβενίου και Αιγείρας χώρον. Παρά την θέσιν «Μαύρα Λιθάρια», υπό των αναμενόντων, προφανώς κατόπιν προδοσίας, εαμοκομμουνιστών, είχον αφαιρεθεί δολίως οι σιδηροί συνδετήρες των σιδηροτροχιών, τούτου δε ένεκα ο μηχανοδηγός δεν αντελήφθη τι, με αποτέλεσμα τον εκτροχιασμόν της ατμομηχανής και ακινητοποίησιν της αμαξοστοιχίας. Συγχρόνως, το μεν ερρίφθη εκρηκτικόν μηχάνημα κατά της ατμομηχανής, το δε ήρχισαν καταιγιστικά πυρά κατά της όλης αμαξοστοιχίας και εφονεύθησαν επί τόπου εννέα άτομα. Συνελήφθησαν οι επιβαίνοντες Αστυνομικοί και επτά άνδρες της Χωροφυλακής, εξ ών εις αξιωματικός. Άπαντες ετάχθησαν εις φάλαγγα, αφού πρότερον τους αφηρέθησαν τα ενδύματα, υποδήματα και λοιπά ατομικά των είδη, διετάχθησαν δε να προχωρήσουν. Από της ώρας εκείνης αρχίζει ο μαρτυρικός Γολγοθάς. Ούτω πεζοπορούντες, εν νηστεία, γυμνοί και εξευτελιστικώς δεινοπαθούντες υπό των, επί τούτω συγκεντρωμένων ακασταχού, τοπικών εαμικών οργανώσεων, πιεζόμενοι δια ξυλοδαρμών, απειλών φόνου και εικονικών εκτελέσεων, ίνα ενταχθούν εις τας τάξεις του ΕΛΑΣ, διήλθον, από της 10^ης Απριλίου, Μεγάλης Δευτέρας, μέχρι της 16^ης Απριλίου, Κυριακής του Πάσχα, δια των ορεινών χωρίων Πεταλού, Ροζενά, Ζάχολη, Σαραντάπηχον, Σενόν, Γκούρα, Μουσά, Καλύβια, Κόυτελη, Φονιά, Κέρτεζη, Σιγούνιον, Μαζέϊκα, Βεσίνι, Δεχούνιον, ένθα, τας απογευματινάς ώρας της Κυριακής του Πάσχα, […] εξετελέσθησαν δια πυροβολισμών και πληγμάτων μαχαίρας. Εν συνεχεία εγένετο απόπειρα αποτεφρώσεως των πτωμάτων δια της περιχύσεως  αυτών δια πετρελαίου, προς δε και ταφής τούτων δια της προχείρου επιρρίψεως απ’ αυτών λίθων. Απέφυγον τον θάνατον δύο, οίτινες βαρέως τραυματισμένοι εις τον τόπον της εκτελέσεως, εθεωρήθησαν νεκροί, ως και έτεροι πέντε, οίτινες καταγόμενοι εκ των, εξ’ ών διήλθον από της συλλήψεώς των, περιοχών, απηλευθερώθησαν τη παρεμβάσει ομοχωρίων των. Μεθ’ ημέρας τα πτώματα των δολοφονηθέντων 40 Αστυνομικών και δύο ανδρών της Χωροφυλακής, ανευρέθησαν ημιαποσυντεθειμένα και ημικεκαυμένα εις τους απορρώγας βράχους των Καλαβρυτινών ορέων, ένθα και παρέμειναν λόγω αδυναμίας λήψεως των μέχρι της απελευθερώσεως ότε εγένετο μεταφορά των λευκανθέντων οστέων των εις Πάτρας, όπου και, ταφέντα, αναπαύονται εις το κοινόν επιβλητικόν Μνημείον του Α΄ Δημοτ. Νεκροταφείου. Επιβλητικόν ωσαύτως κενοτάφιον ανηγέρθη υπό της Αστυνομίας εις την θέσιν, ένθα εγένετο η στυγερά δολοφονία […]».

Σε αντίγραφο απόφασης του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Καλαβρύτων, του έτους 1946, αναφέρονται τα εξής:

«Αριθ. 160/ Το Συμβούλιον των εν Καλαβρύτοις Πλημμελειοδικών./ Διά ταύτα/ Κηρύσσει απεσβασμένην λόγω παραγραφής την κατά των 1) Ιωάννου Αντων. Οικονόμου, κατοίκου Πειραιώς, 2) Τιμολέοντος Γεωργ. Ράλλη, κατοίκου Αιγίου, 3) Ανδρέου Παναγ. Ζαφειρόπουλου, κατοίκου Καλαβρύτων, 4) Μιχ. Παναγ. Κωνσταντοπούλου, κατοίκου Αθηνών, 5) Φιλ. Αντων. Αναστασοπούλου, κατοίκου Αθηνών και Πατρών, 6) Τάκη Δ. Κατσικόπουλου, κατοίκου Καλαβρύτων, 7) Γεωργίου Κ. Παυλοπούλου, 3) Ανδρέου Κ. Παυλοπούλου, ιατρού, 9) Άρη Παναγούλια, 10) Εμμανουήλ Θεοδώρου, 11) Αθ. Πρόβου, 12) Βλάση Πρόβου, 13) Κων. Καραχάλιου, αγνώστου διαμονής και αγνώστων λοιπών στοιχείων, 14) Αθ. Σωτ. Ραυτοπούλου, κατοίκου Πατρών, 15) Θεοδ. Κοσμά, κατοίκου Λυκουρίας, και 16) Ι. Κατσικοπούλου, αγνώστου διαμονής, ποινική αγωγή επί φόνω και ηθική αυτουργία εις φόνον, πράξη πραχθείση εν Σουληναρίω την 16 Απριλίου 1944 εις βάρος των 42 Αστυνομικών. Απεφασίσθη και εγένετο εν Καλαβρύτοις τη 19^η Μαρτίου 1946 και εξεδόθη αυτόθι τη αυτή του ιδίου μηνός και έτους./ Ο Προεδρεύων/ Στ. Φιλιακός./ Η Δικαστ. Γραφεύς Α΄/ Α. Καρακάση./ Ακριβές αντίγραφον [κ.λ.]» (Παπαστερ. κ. 16, φ.16-17).

Στην εφημερίδα «Ελεύθερος Έλλην» της 22.4.1945 (Όργανο της ΕΟΒ), και σε άρθρο με τίτλο «Η εθνική δράσις της Ε.Ο.Β. Δάφνης – Καλαβρύτων» το οποίο υπογράφεται από την «Διοικητική Επιτροπή ΕΟΒ Δάφνης Καλαβρύτων», αναφέρεται ότι ενώ «ξημέρωνε η 9^η Απριλίου 1945 διεδίδετο ότι η ομάς του αρχιληστού – πρώην Ελασίτου συνταγματάρχου Στασινοπούλου, επλησίαζε το χωριό μας. […] Απόσπασμα Εθνοφυλακής Καλαβρύτων ηνάγκασε τον Στασινόπουλον να φύγει προς την Γορτυνίαν. Από την συμμορία του συνελήφθη ο περιβόητος κακούργος Σουληναρίου Δήμος Βομπίρης ή Ατρόμητος, καταγόμενος από το χωριό Μαμαλούκα ή Μυγδαλιά. Οι Βεσιναίοι ομολογούν ότι τον είχαν δει πολλές φορές να πλένει τα χέρια του μετά από τις εκτελέσεις, που ήσαν βαμμένα με αίμα!!». Στο ίδιο άρθρο αναγράφεται το Σουληνάρι ως το «μεγαλύτερο νεκροταφείο της αντίδρασης» και ως «στοιχειωμένο Σουλινάρι».

Ο Μεγ. Γεωργακόπουλος (Αναμνήσεις…, 62) αναφέρει ότι μαζί με τους 42 αστυνομικούς στο Σουληνάρι στις 16 Απριλίου του 1944, εκτέλεσαν και άλλους 18 αθώους που είχαν αιχμαλωτίσει από διάφορα χωριά της περιοχής. Συνολικά 60 άτομα.

Σχετικά με τον συνολικό αριθμό των επιβαινόντων αστυνομικών στο τραίνο, των εκτελεσθέντων και των διασωθέντων υπάρχει διαφορά σε όσα από διάφορες πηγές αναφέρονται. Σχετικά με τους επιβαίνοντες: Η Πελοπόννησος, όπως παραπάνω αναφέρεται, γράφει ότι ήσαν 47. Άλλη πηγή αναφέρει 44 και άλλη πηγή 42. Σχετικά με τους εκτελεσθεντες: Η Πελοπόννησος αναφέρει 40. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι στο Σουληνάρι εκτελέστηκαν 37 και 6 καθ’ οδόν επειδή ήσαν τραυματίες και δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν. Άρα σύνολο 43. Ο Μεγακλής Γεωργακόπουλος καταγόμενος από το Δεχούνι στο βιβλίο του «Αναμνήσεις από το Δεχούνι» αναφέρει ότι εκτελέστηκαν 42 αστυνομικοί και άλλοι 18 αθώοι πολίτες. Η πηγή η οποία αναφέρει ότι οι επιβαίνοντες ήσαν 44 τους εκτελεσθέντες αναφέρει ως 37 στο Σουληνάρι σύν 6 καθ’ οδόν. Μία άλλη πηγή αναφέρει ότι δοφονήθηκαν 42 νέοι αστυνομικοί της Αστυνομίας Πόλεων, 3 άνδρες της Βασιλ. Χωροφυλακής και 1 Υπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού. Στα «Αστυνομικά Χρονικά» (Έτος Δ΄., τ. 70, 15 Απριλίου 1956) αναφέρεται ότι στο Σουληνάρι εκτελέστηκαν 40 νέοι αστυνομικοί. Στα «Αστυνομικά Χρονικά» (Έτος Θ΄., τ. 426, Νοέμβρης 1971) αναφέρεται ότι στο Σουληνάρι εκτελέστηκαν 32 Αστυφύλακες, 1 Υπαστυνόμος και 6 αρχιφύλακες,  σύνολο δηλαδή 39, διευκρινίζοντας ότι οι 6 εκτελέστηκαν κατά τη σύλληψή τους. Άρα στο Σουληνάρι εκτελέστηκαν 33. Σχετικά με τους διασωθέντες: Η Πελοπόννησος αναφέρει ότι σώθηκαν 7. Απ’ αυτούς οι 5 από τους χωρικούς των χωριών απ’ όπου πέρασαν και οι δύο τραυματισμένοι μετά την εκτέλεση. Άλλη πηγή αναφέρει ότι σώθηκε ο Μιχ. Παπαδάς, όστις μέσα από τα χωριά έφτασε στην Πάτρα και κατ’ άλλους στην Αθήνα, όπου και εκτελέστηκε στην Κοκκινιά. Στους πεσόντες υπέρ πατρίδος αστυνομικούς στην περιοχή Πειραιώς, πράγματι υπάρχει αστυφύλακας Μιχαήλ Παπαδάς.

Με βάση όλα τα παραπάνω και διατηρώντας επιφυλάξεις ως προς τον αριθμό των εκτελεσθέντων, δεδομένου ότι δεν γνωρίζω τα αναγραφόμενα στο σχετικό μνημείο, παρουσιάζω τα ονόματα 37 εκτελεσθέντων στο Σουληνάρι: 1. Αγγελόπουλος Α. αστυφύλακας, 2. Αδαμόπουλος Λάμπρος αστυφύλακας, 3. Αθανασόπουλος Ιωάννης αστυφύλακας, 4. Ανδρεόπουλος Ανδρέας αστυφύλακας, 4α. Ανδριόπουλος Γεώργιος αστυφύλακας, 5. Βάρκας Χρήστος αστυφύλακας, 6. Βλάχος Ιωάννης αρχιφύλακας, 7. Γκρούτσης Βασίλειος αστυφύλακας, 8. Γυφτάκης Ιωάννης αστυφύλακας, 9. Δημητρόπουλος Αν. αρχιφύλακας, 10. Ευσταθίου Αλέξανδρος αστυφύλακας, 11. Ευσταθόπουλος Π. αστυφύλακας, 12. Ζάχος Σπυρίδων αστυφύλακας, 13. Ζησιμόπουλος Γεώργιος αστυφύλακας, 14. Καραγιάννης Νικόλαος αστυφύλακας, 15. Καραπαναγιώτης Ασημάκης αστυφύλακας, 16. Καρβούνης Κωνσταντίνος (Ιωάννης;) αστυφύλακας, 17. Καφέζας Ιωάννης αρχιφύλακας, 18. Κουλάκος Νικόλαος αστυφύλακας (ίσως είναι ο Κοιλάκος Γεώργιος αστυφύλακας; τον οποίο αναφέρει ο Σ. Πηλός), 19. Κουτσογιάννης Δημήτριος (Διονύσιος;) αστυφύλακας, 20. Κωνσταντινίδης Γεώργιος αστυφύλακας, 21. Μουδάκης Κυριάκος αρχιφύλακας, 22. Μπιρμπίλης Αντώνης αστυφύλακας, 23. Μπολέτσης Σπυρίδων υπαστυνόμος Β,΄ 24. Παναγέας Νικόλαος αστυφύλακας, 25. Παπαδάκης (Παιδακάκης;) Γεώργιος αστυφύλακας, 26. Παπαδοπετράκης Ευθύμιος αστυφύλακας, 27. Πετρινιώτης Ευάγγελος αστυφύλακας, 28. Ρακάκης Κωνσταντίνος αστυφύλακας, 29. Ρέκος Γεώργιος αστυφύλακας, 30. Σταυρόπουλος Αλκιβιάδης αστυφύλακας, 31. Ταμπουρατζής Παναγιώτης αστυφύλακας, 32. Τομαράς Κωνσταντίνος αστυφύλακας, από τον Άμμο Μεσσηνίας, 33. Τραυλός Κωνσταντίνος αστυφύλακας, 34. Φειδάς Βασίλειος αστυφύλακας, 35. Φωτόπουλος Αντώνης (Αναστ.;) αστυφύλακας, 36. Χολέβας Κωνσταντίνος αστυφύλακας και ο υπενωμοτάρχης Χωροφυλακής 37. Αυλίχος Ανδρέας του Ιωάννη[1].

Επίσης τα ονόματα των 6 εκτελεσθέντων στη διαδρομή, οι οποίοι ήσαν οι: Αγγελόπουλος Γεώργιος χωροφύλακας, Δημακόπουλος Παναγιώτης* αστυφύλακας, Μουντούρος (ή Μουτζούκος;) Σπυρίδων αρχιφύλακας, Παπαδημητρόπουλος Νικόλαος αρχιφύλακας, Σιδέρης Γεώργιος αστυφύλακας και Σταματόπουλος Γρηγόρης αστυφύλακας[2]. Το μόνο όνομα διασωθέντος είναι εκείνο του Παπαδά Μιχ. Επομένως κατά μία εκδοχή: 37 εκτελεσθέντες στο Σουληνάρι συν 6 εκτελεσθέντες καθ’ οδό = 43, μείον (;) 1 διασωθείς = 42.

——————————————————————————————————

[1] Σε αυτούς, άλλες πηγές προσθέτουν και τους: Δημακόπουλο Παύλο αστυφύλακα, Πικραμένο Συμεών αστυφύλακα και Ράϊκο Κωνσταντίνο αστυφύλακα (ο οποίος ίσως ταυτίζεται με τον Ρακάκη Κων/νο).

[2] Σε αυτούς, άλλες πηγές προσθέτουν τους: Φουράκη Αντώνιο χωροφύλακα και Φειδα Βλάσιο χωροφύλακα (ο οποίος ίσως ταυτίζεται με τον Φειδά Βασίλειο).

*Σε άλλη πηγή που περιήλθε σε γνώση μου πρόσφατα (Μάρτυρες του Καθήκοντος-υπαστυνόμου Σπ. Πηλιχού) αναφέρεται Δημητρόπουλος Παύλος και παρατίθεται και φωτογραφία του την οποία προσθέτω και εδώ. Η πηγή αυτή δεν αναφέρει τον αστυφύλακα Παπαδά Μιχαήλ, όστις είναι ο διασωθείς.

(Πηγές: 1. Ο σταυρός είναι φωτογραφία από το Βιβλίο του Δεχουνιώτη Μεγακλή Γεωργακόπουλου (Αναμνήσεις από το Δεχούνι Καλαβρύτων, Αθήναι 1993). 2. Οι φωτογραφίες προέρχονται από την Ένωση αποστράτων της χωροφυλακής και από έντυπα της χωροφυλακής που αναφέρονται παραπάνω. 3. Διάφορες ακδοχές μερί του αριθμού των εκτελεσθέντων, διασωθέντων κ.λ. αναγράφονται σε διάφορες δημοσιεύσεις. 4. Τα ονόματα των 37 προέρχονται από ομιλίες σε εορταστικές εκδηλώσεις σ’ αυτό τον τόπο).

Οι φωτογραφίες μερικών από τους εκτελεσθέντες.

 

 

 

  

 

  

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Στη συνέχεια προσθέτω και τις φωτογραφίες που περιήλθαν σε γνώση μου από το κείμενο του υπαστ. Σπ. Πηλού.

Advertisement