Μωραΐτικο χούϊ[1]: κατά τον Ζαχαριά (Μπαρμπιτσιώτη) είναι η ιδιαίτερη σχέση που είχε αναπτυχθεί με τους Αρβανίτες. Λέει: «Εγώ τους Αρβανίτες δεν [τους] βαρώ. Οι Αρβανίτες εμένα δεν [με] βαρούν, διότι έχουμε κάμει μπέσα (besa)[2] με τους Αρβανούς. Πολλές φορές έχουν ψωμί δικό μου φαγωμένο..».
—————————————————-
[1] Χούϊ: (πληθ.: χούγια). Η λέξη είναι τουρκική (huy=συνήθεια) και στη γλώσσα μας έχει δύο έννοιες.
Είναι μια έμφυτη ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό που ταιριάζει σε κάποιον, μια συνήθεια, μια φυσική τάση, αρνητική κατά κανόνα. Σχετική με βάση αυτή την έννοια είναι η παροιμία «πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το Χούϊ».
Η δεύτερη έννοια της λέξης έχει να κάνει με τον ιδιαίτερο τρόπο, με τον οποίο πρέπει κάποιος να χειρίζεται ένα πράγμα ή μια υπόθεση για να πετύχει. Σχετική με βάση αυτή την έννοια είναι η παροιμία «κάθε δουλειά έχει και το χούϊ της».
[2] Η λέξη είναι αρβανίτικη και σημαίνει την προφορική απαραβίαστη δέσμευση, τον ιδιαίτερο εθυμικό κώδικα τιμής, όστις επέχει θέση γραπτού υποσχετικού. Το «δόσιμο του λόγου», με θρησκευτική ευλάβεια θα έλεγα. Στις μέρες μας σχετικές είναι οι λέξεις: αξιοπιστία, αξιοπρέπεια, φιλότιμο.
Γκέρμπεσι ( Προφήτης Ηλίας ) Αχαΐας 