«Πρώτο καθήκον του ιστορικού είναι να αναζητεί την αλήθεια με πείσμονα επιμονή» (Θουκυδίδης).
Το 2021 που ήδη έφυγε, πολλά και διάφορα ακούστηκε ότι θα συνέβαιναν στην επαρχία Καλαβρύτων. Η μόνη, κατ’ εμέ, θετική και αισιόδοξη ελπίδα που είχαμε να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια του θαύματος που ήταν η απελευθέρωση της πατρίδας από τους Τούρκους καταχτητές, έσβησε αφήνοντάς μας μία πικρή γεύση, αφού τα περισσότερα παιδιά της Ελλάδας δεν έμαθαν τι έγινε τότε, ποιοί πολέμησαν ποιούς και γιατί. Η επί εκατονταετία και πλέον εδραιωμένη γνώση των Ελλήνων ότι η επανάσταση ξεκίνησε στην επαρχία Καλαβρύτων έγινε ομιχλώδης με δύο Π. Δ. του τέως προέδρου την τελευταία ημέρα της αποχώρησής του, τα οποία μιλούν για έναρξη αυτής αλλού, και τα οποία έμμεσα έγιναν αποδεκτά από τους ιθύνοντες των Καλαβρύτων, αφού ο εν λόγω (ως τέως) προσκλήθηκε επισήμως να βρεθεί στις 13 Δεκέμβρη στα Καλάβρυτα ως κύριος ομιλητής και εκεί ούτε του ζητήθηκε, ούτε και έδωσε κάποια εξήγηση περί αυτών και τα Π. Δ. παραμένουν ατόφια.
Όμως αγαπητοί αναγνώστες, τώρα που αυτά παρήλθαν και η πιθανότητα διατάραξης των προγραμματισμένων εκδηλώσεων κ.λ. μηδενίστηκε, πρέπει να γίνουν γνωστά τα εξής σχετιζόμενα με την ταπεινότητά μου, για ενημέρωσή σας:
Πριν 6-7 μήνες περίπου είδα με τα μάτια μου το πολυδιαφημισμένο έντυπο του δήμου Καλαβρύτων με τίτλο: «1821-2021 Καλάβρυτα Φλόγα ελευθερίας», το οποίο δεν αναφέρει συγγραφέα αλλά τον εφευρετικό όρο του «συντάκτη» και το οποίο εκδόθηκε για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Παρ’ ότι ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει και δεν είχα πρόθεση να ασχοληθώ με το έντυπο αυτό, σήμερα αναγκάζομαι να διευκρινίσω ορισμένα θέματα που αφορούν το Β΄ μέρος αυτού το οποίο αναφέρεται σε ονόματα αγωνιστών του του 1821, και αυτό το κάνω για δύο λόγους:
Ο ένας και κυριότερος είναι ότι σ’ αυτό το έντυπο εμπλέκεται το όνομά μου.
Ο δεύτερος είναι, παράπονα που μου διατυπώθηκαν από καταγόμενους από την περιοχή αυτή, οι οποίοι συνδέουν τα ονόματα που σ’ αυτό αναφέρονται με εκείνα που στο «Ιστορικό Λεξικό» αναφέρω και μου ζητούν διευκρινήσεις για διάφορα λάθη του εντύπου αυτού που αφορούν στους αγωνιστές των χωριών τους.
Για ενημέρωση λοιπόν όσων ενδιαφέρονται αναφέρω τα εξής:
1. Σχετικά με όσα αναφέρονται στη σελίδα 330. Εγώ δεν έχω και κατά συνέπεια δεν εξέδωσα κανένα «Ιστορικό Αρχείο της επαρχίας Καλαβρύτων», ούτε παρέδωσα ονόματα αγωνιστών, όπως εκεί αναφέρεται. Εγώ ύστερα από πολυετείς αγώνες κατάφερα να συντάξω το 7τομο έργο «Ιστορικό Λεξικό της Επαρχίας Καλαβρύτων», το οποίο τύπωσα με δικά μου χρήματα και το οποίο με τηλεφώνημά του μου ζήτησε ο δήμαρχος Καλαβρύτων τον Απρίλιο του 2020 και του το έστειλα δωρεάν τονίζοντάς του προφορικά ότι του δίδεται για προσωπική του χρήση. Ουδείς άλλος εκ του Δήμου ή σχετιζόμενος με αυτόν, πήρε το έργο μου, ούτε και άδεια χρήσης αυτού έχω δώσει σε κάποιον εξ’ αυτών. Περιττές λοιπόν οι ευχαριστίες…
2. Σχετικά με όσα αναφέρονται στη σελίδα 238. Θα ήθελα να επαναλάβω όσα σε άλλες στιγμές έχω και μέσω αυτού εδώ του bog αναφέρει. Ότι δηλ. κοντά 13-14 χρόνια πάσχιζα και πασχίζω ακόμα να συγκεντρώσω υλικό για την πολύπαθη αυτή επαρχία. Περί τους 8 μήνες καθημερινά 8-2,30 έψαχνα τα χειρόγραφα της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Ώρες ατέλειωτες τα Γ.Α.Κ. (on line και επιτόπου) και όπου αλλού χρειάστηκε. Πάντως στη βιβλιοθήκη της Βουλής, δεν βρήκα αγωνιστές και θα ήθελα να μάθω από τους συντελεστές του έργου ποιούς αγωνιστές Καλαβρυτινούς βρήκαν εκεί. Όπως γνωρίζετε η Εθνική Βιβλιοθήκη για μεγάλο χρονικό διάστημα τελούσε υπό μετακόμιση από το κέντρο της Αθήνας στο ίδρυμα Νιάρχου και ήταν κλειστή και λόγω πανδημίας, όπως και τα ΓΑΚ, τα οποία και στην on line μορφή τους ήσαν «πεσμένα» για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκεί (στη Βιβλιοθήκη) μπορεί να δει κάποιος τα χειρόγραφα μετά από διαδικασίες (αίτηση, έγκριση, έρευνα, αναζήτηση, εύρεση κ.λ.). Αλλά και στα ΓΑΚ με ραντεβού γινόταν και γίνονται οι επισκέψεις.
Θα ήθελα μία σαφή απάντηση, από αυτούς του Δήμου που πήγαν σχολείο και έμαθαν «Συντακτικό», στο ερώτημα: Από πού και τι αντέγραψε ο αντιγραφέας; Διότι η φράση: «σε επιμέλεια αντιγραφή…» δεν απαντάει σ’ αυτό ούτε και συντακτικό ειρμό έχει: ρήμα, υποκείμενο, αντκ.: (τι; από πού;). Αλλά ούτε και λίστες έτοιμες με Καλαβρυτινούς αγωνιστές υπάρχουν, ώστε να αντιγραφούν. Ψάχνεις σε εκατομμύρια χειρόγραφα να βρεις (και αν βρεις) κάτι. ΑΛΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΨΑΞΕΙΣ…
Επίσης, ειλικρινά δεν καταλαβαίνω την ασύνδετη αναφορά στο πρόσωπό μου με τη φράση: «Για πλήρη παρουσίαση ονομάτων και στοιχείων παραπέμπουμε στο πολύτομο έργο του Αθ. Τζώρτζη «Ιστορικό Λεξικό της Επαρχίας Καλαβρύτων». Τι νόημα έχει αυτή η αναφορά;
Ας έρθω τώρα στο τι είδα ξεφυλλίζοντας από περιέργεια τις 2-3 πρώτες σελίδες του Β΄ μέρους του εν λόγω έργου, καθώς και τη σελ. 260 όπου αναφέρεται το δύσμοιρο χωριό μου Γκέρμπεσι.
1. Για κανένα όνομα αγωνιστή δεν αναφέρεται η πηγή προέλευσης των όσων γράφονται.
2. Στη σελίδα 242 αναφέρονται δύο ξεχωριστά (!) χωριά: Ανάσταση και Αναστάσοβα, με κοινούς και μη αγωνιστές. Η Ανάσταση με αυτό το όνομα, το 1821 δεν υπήρχε. Υπήρχε σαν Αναστάσοβα. Ανάσταση έγινε στις 12.6.1953. Δεν γνωρίζουν εκεί στο Δήμο ότι πρόκειται για το ίδιο χωριό;
2α. Ο αναφερόμενος εκεί Αλεξόπουλος Ζαχαρίας, αναφέρεται από εμένα στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. (Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων) με ερωτηματικό αν κατάγεται από το χωριό αυτό, και ως πηγή αναφέρεται η Μεγάλη Στρατ. εγκυκλοπαίδεια.
2β. Θα ήμουν ευτυχής αν κάποιος από τους συντελεστές του εντύπου μου έλεγε που βρήκε τα ονόματα: Γιαννακόπουλος Παναγιώτης, Θεοδωρακόπουλος Σπύρος, Θεοφιλόπουλος Θεοφίλης, Κασελάς Σπήλιος, Μητρόπουλος Θεόδωρος, Μπόζος Κων/νος, Παρασκευόπουλος Ιερεμίας, για τους οποίους στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. εγώ δεν αναγράφω διευθύνσεις. Επίσης τα ονόματα Αγγελακόπουλος Ευστάθιος, Αθανασόπουλος Παναγιώτης, Αργυρόπουλος Αργύρης, για τους οποίους εγώ δεν έχω κάποιο στοιχείο, και γι’ αυτό δεν τους αναφέρω στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. ως αγωνιστές του 1821.
2γ. Ο Γιαννακόπουλος Παναγιώτης στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. αναγράφεται με πηγή την Εθν. Βιβλιοθήκη. Οι συντελεστές του εντύπου πού τον βρήκαν;
3. Στη σελίδα 241 αναφέρονται αγωνιστές από την Αλέσταινα.
3α. Αναφέρονται στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. τα ονόματα: Αντωνόπουλος Θεόδωρος, Ανδρουτζόπουλος Δημήτριος, Παναγιωτακόπουλος Αθανάσιος (ιερέας), οι οποίοι ήσαν από την Αλέσταινα, αλλά δεν αναφέρονται στο εν λόγω έντυπο του Δήμου.
3β. Για τον Αναγνωστόπουλο Βασίλειο (παρ’ ότι αναφέρεται σε κατάλογο του 1844, ως αιτών αριστείο, ηλικίας το 1844 35 ετών δηλ. γεννηθείς το 1809, οπότε το 1821 ήταν 12 ετών), γι’ αυτό το λόγο στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. αναγράφεται αλλά δεν έχω ξεχωριστό λήμμα.
3γ. Ο Θεοδωρακόπουλος Παΐσιος καταγόταν από την Αλέσταινα, αλλά ήταν ιερομόναχος και δεν αναφέρεται κάπου ως αγωνιστής του 1821. Πού τον βρήκαν;
3δ. Ο Θεοδωρακόπουλος Σπύρος δεν αναφέρεται κάπου ως αγωνιστής του 1821 και δεν ξέρω που βρέθηκε.
3ε. Ο Κυριαζόπουλος Ιωάννης καταγόταν από το Αλποχώρι, ήταν εφημέριος στην Αλέσταινα και δεν αναφέρεται κάπου ως αγωνιστής του 1821.
3στ. Ο Κωνσταντινόπουλος Αναγνώστης δεν αναφέρεται ως αγωνιστής του 1821 και δεν ξέρω που βρέθηκε.
3ζ. Πολλοί από τους αγωνιστές του χωριού αυτού (Ανδρουτσόπουλος Β. Ανδρουτσόπουλος Παναγ. Γεωργίου Θ. Γεωργίου Κ., Θανασόπουλος Γεώργιος, Κωνσταντόπουλοι και όχι Κωνσταντινόπουλοι, Μπούρας Αθ., Σφυρής Γ. και Ν. κ. λ.) που έχουν καταχωρηθεί στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ., προέρχονται από την Εθνική Βιβλιοθήκη που όπως ανέφερα ήταν κλειστή. Που τους βρήκαν οι συντελεστές του εντύπου;
4α. Ο Γουρουνιάς Αντώνιος δεν αναφέρεται κάπου ως αγωνιστής του 1821.
4β. Ομοίως και οι Σακελλαρίου Νικόλαος και Σακελλαρίου Σπύρος. Πού τους βρήκαν;
4γ. Δεν υπάρχει Χαμακιώτης Βασίλειος αγωνιστής του 1821 από τον Άγιο Νικόλαο, αλλά Χαμακιώτης Νικόλαος (όπως αναφέρεται στο χειρόγραφο το οποίο είναι βέβαιο ότι δεν κοίταξε ο συντάκτης ή αντιγραφέας του εντύπου).
4δ. Ο αναγραφόμενος στο έντυπο Φίλης Παναγιώτης, στο χειρόγραφο που δεν το είδαν οι συντελεστές του εντύπου, αναφέρεται Πάνος του Φίλη.
4ε. Για όλους τους λοιπούς υπάρχουν οι ακριβείς διευθύνσεις τους στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. μέσω των οποίων μπορεί κάποιος να αναζητήσει τα έγγραφα.
5. Στη σελίδα 260 αναφέρονται αγωνιστές από το χωριό μου το Γκέρμπεσι.
5α. Ο Ζουμπούτης Παναγιώτης δεν είναι από το Γκέρμπεσι Καλαβρύτων, αλλά είναι από τα Γκέρμπεσι του Δήμου Δύμης.
5β. Ο Κεφαλάς Αβέρκιος (και όχι Αδέρκιος) δεν ήταν αγωνιστής του 1821, αλλά ιερομόναχος καταγόμενος από το Γκέρμπεσι.
5γ. Ο Κοντογεωργάκης Δημήτριος καταγόταν από το Γκέρμπεσι, αλλά κατοικούσε στο Μπούμπουκα.
5δ. Ο Κυφαλάς Θεόδωρος είναι Κεφαλάς Θεόδωρος.
5ε. Ο Ντέντας η Ντέντες Αγγελής αναφέρεται ότι κατοικούσε στο Μπούμπουκα, ενώ ο Πετιμεζάς πιστοποιεί ότι καταγόταν από το Γκέρμπεσι.
5στ. Ο Πλυτάς Ηλίας είναι Πλώτας Ηλίας.
5ζ. Ο Πλώτας Πανάγος δεν ήταν αγωνιστής του 1821, αλλά εφημέριος καταγόμενος από το Γκέρμπεσι.
5θ. Ομοίως ο Σατάνης Θεόδωρος ήταν από το Γκέρμπεσι της Δύμης.
5ι. Ομοίως και ο Στασινόπουλος Κωνσταντής ήταν και αυτός από το Γκέρμπεσι της Δύμης.
5κ. Τσαμπρός (και όχι Τζαρμός) Κυριάκος, καταγόταν από το Γκέρμπεσι αλλά ζούσε στο Μαζαράκι και τον μνημονεύουν σαν αγωνιστή δικό τους οι Μαζαρακιώτες.
5λ. Πέραν αυτών υπάρχουν και άλλοι (Γκερμπεσιώτης Γιάννης, Γιαννόπουλος Ιωάννης, Γκερμπεσιώτης Κώστας, Κολιόπουλος Γεώργιος, Πικραμένος Γιάννος κ.λ.), καταγόμενοι από το Γκέρμπεσι Καλαβρύτων που δεν αναφέρονται στο εν λόγω έντυπο, αλλά αναφέρονται στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ.
Νομίζω ότι γίνεται κατανοητό ότι δεν έχει νόημα να προχωρήσω άλλο …
Οι αναγνώστες και κυρίως όσοι επιθυμούν να μάθουν και να καταγράψουν σωστά τους προγόνους τους ή καταγόμενους από τα χωριά τους αγωνιστές, να δημιουργήσουν ηρώα ή αναμνηστικές πλάκες κ.λ., νομίζω ότι αντιλαμβάνονται απόλυτα, γνωρίζοντας όσα παραπάνω ανέφερα, ότι θα πρέπει να ερευνήσουν μόνοι τους πάρα πολύ καλά ακόμα και όσα δεν έχει νόημα να ερευνηθούν και να παρατεθούν εδώ, από εμένα.
Δεν διεκδικώ το αλάθητο, αλλά όταν αποφάσισα να βγάλω στη δημοσιότητα ένα έργο όπως το Ι. Λ. τ. Ε. Κ., που αποτελεί και θα αποτελεί πηγή πληροφοριών για την επαρχία αυτή, πάσχισα και πρόσεξα πολύ, ώστε και λάθη να αποφευχθούν αλλά και η επαλήθευση της πληροφορίας να είναι κατά κανόνα εφικτή. Θα ντρεπόμουν και θα είχα τύψεις αν το έργο μου αυτό είχε παιδαριώδη λάθη και ασάφειες, αν δεν ανέφερε σαφώς και όχι με κουτοπόνηρο και δικολαβίστικο τρόπο, τις πηγές των πληροφοριών μου αν «είχε γραφεί για να γραφεί» και με μόνο σκοπό να πλασαριστώ ως συγγραφέας, ερευνητής κ.λ. και ακόμα περισσότερες (τύψεις) αν αυτό είχε πληρωθεί με λεφτά άλλων.
Τελειώνοντας πρέπει να προσθέσω για όποιον διατεινόταν, διατείνεται ή θα διατείνεται, ότι σε χρόνο dt και με δύο, τρία ή πέντε κλικ θα μπορούσε (χωρίς να χρησιμοποιήσει τις έτοιμες διευθύνσεις τις οποίες έχω καταγράψει στο Ι. Λ. τ. Ε. Κ. ), να κάνει ένα έργο σε 90 ημέρες, ότι είναι τουλάχιστον βαθιά νυχτωμένος.
Επίσης να συμφωνήσω με άλλον που έδιδε τα συγχαρητήρια για το έντυπο αυτό του δήμου λέγοντας ότι «… το έργο αυτό θα μείνει…», ότι πράγματι θα μείνει με όλο του το περιεχόμενο και θα κριθεί αντικειμενικά και σκληρά, όχι από τους λιβανιστές αλλά από τους σοβαρούς μελετητές. Αυτό ισχύει και για όποιον το «σφράγισε» αλλά «του ξέφυγε λίγο» η σφραγίδα…
Γενικά, πέραν των παραπάνω, ξεφυλλίζοντάς το ως αναγνώστης, μου άφησαν ερωτηματικά και πικρή γεύση, οι πάρα πολλές σελίδες σε φωτογραφία, διαφόρων γνωστών παλαιών εντύπων, επίσης κάποια σελίδα (68) της οποίας ο πίνακας δεν είναι ευκρινής και καλαίσθητος, ομοίως τα πολλά περί οργάνων, ταμπουράδων κ. λ., η πλήρης έλλειψη αναφοράς σε μάχες όπως της Καυκαριάς, Βλασίας κ. ά.
Αγαπητέ φίλε Καλαβρυτινέ, πριν σπεύσεις να μου αποδώσεις ποταπά κίνητρα, ή υστεροβουλίες, πριν φανταστείς ότι θα με ενδιέφερε τι κάνει ο εν λόγω δήμος αν στο έντυπό του διόλου αναφερόταν το όνομά μου, σε διαβεβαιώ ότι δεν με ενδιαφέρει. Επίσης δεν διαμαρτύρομαι ούτε παραπονούμαι για κάτι. Επιθυμία μου είναι να φαίνεται η αλήθεια. Με εκπλήσσει όμως η σιωπή αυτών που πέρασαν μέσα από τα σχολεία και έχουν κάποια σχέση με το δήμο καθώς και η σιωπή των τοπικών μέσων ενημέρωσης, αναφερόμενος πάντα στο έντυπο αυτό και σ΄ όσα παραπάνω ελέχθησαν.
Νομίζω αγαπητέ φίλε Καλαβρυτινέ ότι καλό είναι να βλέπουμε και τη δική μας καμπούρα με την ίδια ζέση και το ίδιο πάθος όπως είδαμε το λάθος του δήμου Θεσ/κης για τον Π. Π. Γερμανό, όπως είδαμε το άλλο «Λεύκωμα» της περιφέρειας, όπως (στην ουσία) ΔΕΝ είδαμε την απαξίωση των ιστορικών γεγονότων της επαρχίας αυτής… διότι: «Φίλος μεν […..], φιλτάτη δʼ αλήθεια».
Υ.Γ. Για όσα παραπάνω αναφέρονται υπάρχουν τα αποδεικτικά στοιχεία (τα εκτός του εντύπου «Λεύκωμα») και θα παρουσιαστούν αν αυτό καταστεί αναγκαίο.
Αγαπητοί φίλοι αναγνώστες αυτού του blog, αγαπητοί Καλαβρυτινοί, αγαπητοί Έλληνες στα πέρατα της γης, το 2022 φεύγει σε λίγες ώρες αφήνοντάς μας πικρή γεύση.
Πολλοί χάσαμε προσφιλή μας πρόσωπα, άλλοι έχασαν τη δουλειά τους, άλλοι έμειναν στους «πέντε δρόμους», άλλοι ζούμε με το φόβο της πανδημίας από την οποία θρηνούμε πάνω από 21.000 νεκρούς, ζήσαμε στιγμές έντασης με τους γείτονές μας, νοιώθουμε να «είμαστε στον αέρα» απροστάτευτοι, χωρίς αισιοδοξία και χωρίς φως να διακρίνεται στον ορίζοντα…
Μία ανάσα εθνικής ανάτασης που είχαμε την ελπίδα πως θα νοιώθαμε εορτάζοντες τα 200 χρόνια από το θαύμα της απελευθέρωσης της Ελλάδας από τους Τούρκους, εξανεμίστηκε και αυτή, αφού τα νέα Ελληνόπουλα δεν έμαθαν ούτε τι έγινε τότε, ούτε από ποιούς, ούτε ποιούς και γιατί πολέμησαν οι πρόγονοί μας. Ιδιαίτερα από τα μέρη της καταγωγής μου η γεύση που άφησε το 2021 είναι ακόμα πιό πικρή… θα έλεγα δηλητήριο.
Αν γινόταν να κάνω μιά ευχή, αυτή θα ήταν να άλλαζαν όλα τα παραπάνω. Όμως αυτό είναι αδύνατο… Οι ψυχές που έφυγαν δεν ξαναγυρίζουν, «Τα πάνω μας» θα αργήσουμε να «τα πάρουμε» κ. ο. κ.
Δεν μένει λοιπόν παρά να ελπίζουμε ότι το 2022 να μετριασθεί ο πόνος και η θλίψη των ανθρώπων, θα φύγει η πανδημία και ο Θεός να φωτίσει τους ιθύνοντες, όχι τους ηγέτες, γατί τέτοιοι συνετοί και ικανοί δεν υπάρχουν στον κόσμο, να αλλάξουν πορεία με οδηγό τους τις ανθρώπινες και ηθικές αξίες.
Αγαπητοί μου, ας είναι για τον καθένα σας και για την οικογένειά του η χρονιά που ανατέλλει, όπως ο ήλιος που αναμένουμε να φέρει φως και ζεστασιά στις καρδιές μας…
Με αισιοδοξία και δύναμη, με υγεία και ευτυχία για όλους το 2022!
Αγαπητοί αναγνώστες αυτού του blog, αγαπητοί φίλοι, αγαπητοί συμπατριώτες, αγαπητοί Έλληνες του εξωτερικού, αύριο γιορτάζουμε τη μεγάλη ημέρα της Χριστιανοσύνης.
Ας ξεχάσουμε τα μίση και τα πάθη, ας επανεξετάσουμε τη συμπεριφορά μας έναντι των άλλων, ας συνέλθουμε και ας θυμηθούμε πως είμαστε μιά αθέατη κουκίδα στην απεραντοσύνη του διαστήματος, μία κόκκος άμμου στην έρημο, ας επανέλθουμε στις αρχές που δίδαξε ο Χριστός την γέννηση του οποίου γιορτάζουμε αύριο.
Υπάρχουν και αξίες στη ζωή που πρέπει και αξίζει να ανακαλύψει ο καθένας μας.
Όπως όλοι ξέρουμε, κύριο μέλημά μας, κυρίως στις μέρες μας, είναι να έχουμε την πολυπόθητη υγεία και να είμαστε και του χρόνου καλά, μάλλον καλύτερα από το 2021.
Αυτό εύχομαι για τον καθένα σας και για τις οικογένειές σας.
Ευχαριστώ θερμά τον συγγραφέα Γέροντα Μάξιμο, μοναχό της Μονής Ιβήρων του Αγίου όρους, για την, μέσω του αυταδέλφου του αγαπητού φίλου Κωνσταντίνου Νικολόπουλου – Καμενιανίτη, ευγενική προσφορά του αξιόλογου ιστορικού πονήματός του με τίτλο: «Ο ΥΨΙΠΕΤΗΣ ΑΕΤΟΣ ΤΗΣ ΡΩΜΙΩΣΥΝΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ – ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ».
Το έργο αποτελείται από 210 σελίδες σχήματος 0,21Χ0,30, φέρει σκληρό εξώφυλλο και είναι πολυτελούς έκδοσης και καλαίσθητης εμφάνισης.
Το έργο αυτό του πολυγραφότατου σεβαστού Γέροντος Μαξίμου, έρχεται σε συνέχεια πολλών άλλων βιβλίων του, μέρος των οποίων αναφέρεται στην γενέτειρα γη της επαρχίας Καλαβρύτων, με προτελευταίο το: «Φωτειναί Καλαβρυτιναί σελίδες 1821» στο οποίο αναφέρθηκα στο παρόν blog στις 20 Φεβρουαρίου 2021.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διεξήλθα τις σελίδες του νέου αυτού πονήματος και, όπως και από τα «περιεχόμενα» αυτού, τα οποία παραθέτω, προκύπτει, ο συγγραφέας αναφέρεται στον Π. Πατρών Γερμανό στις σελίδες 9-50, από δε την σελίδα 51 και εντεύθεν αναφέρεται και σε άλλα, πέραν του Π. Π. Γερμανού, σημαντικά κεφάλαια.
Το βιβλίο αυτό του Γέροντος Μαξίμου, όπως και όλα τα προηγούμενα, αφ’ ενός μεν προσθέτει στο οικοδόμημα του πολιτισμού και των αξιών, της πατρίδος μας και ειδικώτερα της επαρχίας Καλαβρύτων, αφ’ ετέρου αποτελεί οδηγό της ιστορίας «η οποία γνωρίζει ένα νόμο, το νόμο να κυνηγάει το ψέμα και να παρουσιάζει την αλήθεια», για τις επερχόμενες γενεές.
Αξίζει να παρατεθούν τα παρακάτω ενδεικτικά των καιρών αποσπάσματα, εξ’ όσων αναφέρει ο συγγραφέας στις σελίδες 51-52:
……………………………
……………………………….
……………………
Δεν θα συμφωνήσω με τον Βρετανό συγγραφέα Τζωρτζ Όργουελ, 1903-1950) όστις είπε: «Τα καλύτερα βιβλία είναι εκείνα που μας λένε αυτά που ήδη ξέρουμε», διότι πιστεύω ότι «Τα βιβλία είναι οι μέλισσες που μεταφέρουν τη γύρη της γονιμοποίησης από το ένα μυαλό στο άλλο» (Jam. Russell Lowell, 1819-1891 Αμερικ. Διπλωμ. & πολιτ.), και ένα τέτοιο είναι και το νέο πόνημα του πατρός Μαξίμου και ως τέτοιο θα πρέπει να τύχει της ευμενούς αποδοχής και κριτικής.
Αφού βαθυσεβάστως ευχαριστήσω και πάλι και συγχαρώ τον Γέροντα Μάξιμο να του ευχηθώ «Και σε άλλα καλύτερα και ανώτερα!» και να ευχαριστήσω και τον αγαπητό φίλο Κων/νο Νικολόπουλο ευχόμενος εις αμφοτέρους:
Καλά Χριστούγεννα και Καλές γιορτές!
———————————————————————————
Υ. Γ.: Με την ευκαιρία να υπενθυμίσω στους αναγνώστες αυτού εδώ του blog, ότι:
α) στις 13 Μαΐου 2016 είχα αναρτήσει στο blog αυτό, άρθρο μου σχετικό με τον Π. Πατρών Γερμανό με τίτλο: «Δροβολοβό και Π. Π. Γερμανός», σχετιζόμενο με την επαρχία των Καλαβρύτων, τις διατυπωθείσες αμφισβητήσεις για τη διέλευσή του από το Δροβολοβό κ.λ.
β) ομοίως στις 3 Ιουνίου 2016 παρόμοιο άρθρο με τον ίδιο τίτλο και περισσότερα στοιχεία.
γ) στις σελίδες 609-613 του Δ΄ τόμου (έτος 2014), καθώς και στις σελίδες 538-543 του Ζ΄τόμου (έτος 2016) του Ιστορικού Λεξικού της επαρχίας Καλαβρύτων, παρέθετα όλα τα συγκεντρωθέντα γνωστά ή και αδημοσίευτα στοιχεία για τον Π. Πατρών Γερμανό.
Ευχαριστώ τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δροσάτου «Η ΑΝΩ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ» για την αποστολή του ημερολογίου, το οποίο, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και τους αγωνιστές του 1821.
Πολλά χρήσιμα ιστορικά στοιχεία, συμπυκνωμένα σε μιά αντζέντα!
Ένα ταπεινό μνημόσυνο σ’ αυτούς που αγωνίστηκαν για την πατρίδα και την ελευθερία, όπως πολύ εύστοχα αναφέρεται σ’ αυτό.
Εύχομαι στον κο Παπαχριστόπουλο και σε όλους τους συντελεστές του συλλόγου όπως και στους κατοίκους του χωριού αυτού, Καλές γιορτές με υγεία και προσωπική και οικογενειακή ευτυχία! Και του χρόνου να είστε όλοι καλά και καλή πορεία στους στόχους σας!
Έλαβα από τον κο Δημήτρη Ινδαρέ, το βιβλίο του: «Λενάκι. Δυο φωτιές και δυό κατάρες», το οποίο εκδόθηκε από το βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, προσδιορίζεται από τον συγγραφέα ως «δοκίμιο» και τον πρόλογο έχει κάνει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, την δε εικονογράφηση η ΛΥΔΙΑ ΒΕΝΙΕΡΗ.
Ευχαριστώ θερμά τον κύριο Δημήτρη Ινδαρέ, για την ευγενική του προσφορά και του εύχομαι «Και σε άλλα καλύτερα και ανώτερα».
Πριν από αρκετό χρονικό διάστημα και πριν την συγγραφή αυτού του βιβλίου είχαμε συναντηθεί με τον αγαπητό κο Δημήτρη Ινδαρέ, καθώς τότε αναζητούσε πηγές για τον θρύλο της ξακουστής ωραίας Ελένης του Λειβαρτζίου η οποία ερωτεύθηκε τον Τούρκο Ελμάζ αγά ή Λιμάζαγα κ.λ. Εκτός αυτών, συζητήσαμε επίσης τα των επιτιμίων και της άρσης αυτών. Τότε με ενημέρωσε ο κος Ινδαρές ότι κατέχει αρκετά έγγραφα των προγόνων του, μερικά των οποίων πολύ αργότερα μου ενεπιστεύθη και τα δημοσίευσα στο παρόν blog: Gerbesi.
Εκτιμώντας την αγάπη του για το χωριό της καταγωγής του, όντας κάτοικος Πατρών, την αγωνία του να εύρει στοιχεία διαφωτιστικά του θρύλου και αποδεικτικά για τη σχέση των προγόνων του με αυτόν τον θρύλο, την ιστορική αξία όσων εγγράφων είχε στα χέρια του ως επίσης και την προσπάθειά του να καταγράψει αυτά σε κάποιο ντοκιμαντέρ, όπως μου είπε, του έδωσα όλες τις πηγές που εγώ γνώριζα και ό,τι είχα καταγράψει στο «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων» και του εξέφρασα την άποψη, όλα αυτά να τα περιλάβει σε μια μονογραφία για το θέμα.
Ο κος Δημήτρης Ινδαρές προχώρησε το εγχείρημα και το αποτέλεσμα είναι το εξαιρετικό αυτό πόνημα.
Ο συγγραφέας κατάφερε στο «δοκίμιο» αυτό να παρουσιάσει «εύγευστα» και με ροή στην ανάγνωση, όχι μόνο όλη την πλοκή της ιστορίας της Ελληνίδας και του Τούρκου με τα σχετικά τραγούδια και μαρτυρίες, αλλά να διαφωτίσει και ιστορικές στιγμές του Λιβαρτζίου και όσων την εποχή εκείνη αλλά και αργότερα διαδραμάτισαν κάποιο σημαντικό ρόλο στην περιοχή.
Το έργο του αυτό θα το χαρακτήριζα ως μία άριστη πηγή πληροφοριών για την ωραία Ελένη του Λιβαρτζίου και τον έρωτά της με τον Τούρκο Ελμάζαγα, που αποτελεί την μία πλευρά, στην οποία αναφέρονται τα σχετικά με το θρύλο, τα τραγούδια, οι οικογενειακές κ.λ. αυτοβιογραφικές των προγόνων του συγγραφέα αναφορές. Την δε άλλη πλευρά αποτελούν τα πολύ σημαντικά ιστορικά στοιχεία που παρατίθενται από τον συγγραφέα για το χωριό αυτό και τους προγόνους του.
Το έργο αυτό αποτελεί μία ακόμα πολύτιμη προσφορά την τοπική λαογραφία-ηθογραφία και ιστοριογραφία της επαρχίας των Καλαβρύτων.
Στη συνέχεια, και για την ικανοποίηση του αναγνώστη ο όποιος δεν γνωρίζει τα σχετικά με την Ελένη του Λιβαρτζίου και τον Ελμάζαγα, και με δεδομένο ότι δεν έχω το δικαίωμα να παραθέσω εδώ τμήματα του εν λόγω «δοκιμίου», παραθέτω ενδεικτικά ελάχιστο μέρος από τις πολλές σελίδες που έχω καταγράψει στο «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων» για το θέμα:
«…Από τον Χ. Π. Κορύλλο (Λαογρ. Ν. Πολίτου τ. Β΄σ. 181) αναφέρεται ότι: στο Λιβάρτζι, πρωτεύουσα του δήμου Ψωφίδος των Καλαβρύτων, που ήταν επίσημο κεφαλοχώρι επί τουρκοκρατίας, διότι είχε ισχυρούς άρχοντες, τις παραμονές της Επανάστασης ζούσε κάποιος Ελμάζαγας[1] Αλβανός πλούσιος αφού κατείχε την περιοχή των Τριποτάμων (αρχαίας ψωφίδος) και του χωρίου Μολιτσίου του δήμου Λάμπειας της Ηλείας, όπου είχε και πύργους οχυρούς. Στο Λιβάρτζι ήκμαζε τότε ο κυρ Χριστόδουλος Παπαδόπουλος Μοραγιάννης (Γερουσιαστής Πελοποννήσου), η οικογένεια του οποίου καταγόταν από το Μυστρά, απ’ όπου οι προπάτορές του ήρθαν καταδιωκόμενοι στο Λιβάρτζι, ο οποίος ήταν πανίσχυρος και πλουσιώτατος, είχε δε και πύργο τριόροφο πολυτελέστατον και οχυρότατον, του οποίου τα ερείπια σώζονται ακόμη και σήμερα. Η Ελένη, κόρη του άρχοντα αυτού, αγαπούσε τον Ελμάζαγα ο οποίος την αγαπούσε και αυτός. Ο πατέρας της δεν ήθελε να τη δώσει στον Αλβανό λόγω του θρησκεύματος η Ελένη τον ακολούθησε και εδήλωσε ενώπιον του πασά της Τριπόλεως όπου εκλήθη, ότι τον ακολούθησε με τη θέλησή της. Από τότε ο πατέρας της και οι αδελφές της την καταράστηκαν και ουδέποτε την επλησίασαν. Η Ελένη απέκτησε ένα αγόρι και ένα κορίτσι[2] με τον Ελμάζαγα, τουρκόπουλα. Κατά την Επανάσταση εχάθηκαν οι γονείς και έμειναν τα παιδιά, τα οποία οι Λιβαρτζινοί εβάπτισαν και το αγόρι ονόμασαν Χριστόδουλο, έδωσαν δηλαδή το όνομα του παππού του, το δε κορίτσι Μαρία. Τα παιδιά τα εγνώριζαν οι κάτοικοι με τα ονόματα Τουρκο Χριστόδουλος και Τουρκο Μαρία. [«Αυτά τα δύο παιδιά, ύστερα από την επανάσταση, βρέθηκαν στην Τρίπολη. Ο Χριστόδουλος έγινε ράφτης και το 1878 ήρθε στο Λειβαρτζι, γηρεύοντας τη μητρική κληρονομιά.» (Στασινόπουλος Ν.)]. Αυτή είναι η ιστορία περιληπτικά του παρακάτω τραγουδιού:««Που πας, Ελένη, από βραδιού, που πας τώρα το βράδυ;/ – Πάω στη θειά μου τη Γιαννού, τη θειά μου τη Ροδούλα,/ να νέσω το βαμπάκι μου, να φτιάσω τα προικιά μου,/ να φτιάσω μπόλια του γαμπρού, της πεθεράς μαντήλι,/ να φτιασω του Λιμάζαγα ολόχρυση σερβέτα»./ Λιμάζης με τον ταμπουρά, Ελένη με τη ρόκα,/ εσυναπαντηθήκανε στου μαγαζιού την πόρτα./ Σκύβ’ ο Λιμάζης τη φιλεί στα μάτια και στα φρύδια/ «Μη με φιλής Λιμάζαγα, στα μάτια και στα φρύδια, τι μ’ έχει η μάννα μ’ ακριβή, κι ο κύρης μου χαιδιάρα».» ήκατ’ άλλη παραλλαγή: «Σκύβ’ ο Λιμάζης τη φιλεί στα μάτια και στα χείλη,/ και στο δεξί της μάγουλο που είχε το κοκκινάδι./ «Μη με φιλείς. Λιμάζαγα, μη με σφιχταγκαλιάζεις, τι το μαθαίνει η μάννα μου, το λέει τ’ αφεντός[3] μου,/ και σου χαλάει τα χωργιά, σου καίει και τους πύργους/ Λιμάζαγας να ειν’ καλά και πύργους φτιάνει κι’ άλλους.». Για το τραγούδι αυτό διηγούνται και το εξής ανέκδοτο: κάποια μέρα ένα μαστορόπουλο, καθώς έχτιζε ένα σπίτι στο Λιβάρτζι, τραγουδούσε αυτό το τραγούδι και ο Λιμάζαγας διερχόμενος απαρατήρητος το άκουσε. Όταν πλησίασε και ρώτησε ποιός τραγουδούσε το τραγούδι του, ουδείς τολμούσε να πει την αλήθεια. Επειδή όμως ο Τούρκος επέμενε απειλητικός, ένας από τους χτίστες υπέδειξε το μαστορόπουλο. Τότε ο Λιμάζαγας το εκάλεσε και το διέταξε να τραγουδήσει πάλι. Το παιδί, φοβισμένο στην αρχή ξεθάρεψε στη συνέχεια και τραγούδησε με γλυκειά φωνή και όταν είπε: Λιμάζαγας να ειν’ καλά και πύργους φτιάνει κι άλλους, ο Τούρκος φώναξε Ινσαλλάχ! Και εφιλοδώρησε γενναίως το μαστορόπουλο. Μια τρίτη παραλλαγή έχει ως εξής: ««Που πας, Ελένκο μοναχή, που πας τώρα το βράδυ;/ – Πάω στη θειά μου τη Γιαννούλ’, πάω να νυχτεράψω,/ να γνέσω το βαμπάκι μου, να φτιάσω τα προικιά μου,/ να φτιάσω μπόλιες δώδεκα, μαντήλια δεκαπέντε,/ να φτιασω του Λιμάζ’ αγα να κεντηστό μαντήλι»./ Λιμάζης με τον ντάμουρα κ’ Ελένη με τη ρόκα,/μα και συναντήθηκαν σ’ ένα στενό σοκάκι./ Σκύβ’ ο Λιμάζης τη φιλεί στο χέρι και στο πόδι,/ κι’ ανάμεσα στο μάγουλο πού χε το κοκκινάδι./ «Μάννα το φίδι μ’ έφαγε στο χέρι και στο πόδι, κι’ ανάμεσα στο μάγουλο πού χα το κοκκινάδι».» (Ν. Πολίτης: Λαογρ. τ. Ε΄. σ. 143 – υπό Μιχαήλ Τρανού: Αρκαδικά τραγούδια).[Περί αυτών βλ. και Γ. Παπανδρέου: Ιστορία Καλαβρύτων, ανατύπ. σ. 198, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι όταν ήταν παιδί γνώρισε τον Χριστοδουλάκη ή Τουρκάκη, υιό της Ελένης και του Λιμάζαγα, χριστιανό και γέροντα, εμπορευόμενο ιερατικά ενδύματα στο Σοπωτό, ο οποίος επισκεπτόταν στο Σκούπι την καταγομένην από το Λειβάρτζι μητέρα του (Παπανδρέου) Εξακουστή. Η αδελφή του Μαρία ενυμφεύθη στην Πάτρα τον πολύ κατόπιν αστυνόμο Ντάνογλη]…»
——————————————————————————
[1] Ο Νικηφ. Μοσχόπουλος (Ιστορία Ελλην. Επαναστ…, 246), αναφέρει όσα αφηγείται ο Τούρκος ιστορικός Δζεβδέτ πασάς: «Ήδη επί της βασιλείας του σουλτάνου Σελίμ* ο τότε βαλής της Πελοποννήσου, Αχμέτ πασάς Σαλλαμπάς** έκτισε περί την πόλιν [Τρίπολη] τείχος, ούτως ώστε ήτο από τότε το καταφύγιον των μουσουλμάνων. Επειδή όμως κείται εις σημαντικήν απόστασιν από της θαλάσσης, η μεταφορά τροφίμων εις αυτήν ήτο δύσκολος. Οι κάτοικοι αυτής ανήρχοντο εις 5.000, αλλ’ ευρίσκοντο εντός αυτής και περί τους 2.000 Αλβανοί στρατιώται, ως και η οικογένεια του Ελμάς αγά, επί πλέον είχον καταφύγει εκεί και οι κάτοικοι των περιχώρων…».
* «Πρόκειται περί του Σελίμ του Γ΄(1789-1807)».
**«Η λέξις σημαίνει «ο οποίος κουνά το κεφάλι του».».
[2] [Το 1825, σύμφωνα με κατάσταση (αντίγραφο) η οποία δεν φέρει ημερομηνία ούτε και συντάκτη, αλλά σ’ αυτήν έχουν καταγραφεί οι ευρισκόμενοι σε διάφορες επαρχίες Τούρκοι (συνολικά 348 ψυχές), «… στην επαρχία Καλαβρύτων υπήρχαν σημαντικές φαμήλιες. Εις Καλάβρυτα εις χωρίον Λιβάρτζι του Ελμάσαγα η κόρη και το παιδί της ψυχές 2. […]». (Γ.Α.Κ.).]
[3] Στα χωριά της επαρχίας Καλαβρύτων και Αιγιαλείας τα παιδιά έλεγαν και λέγουν μερικές φορές τον πατέρα τους αφέντη. Επίσης και οι σύζυγοι τους συζύγους αλά και ωραία τα αδέλφια των συζύγων τους.
Χθές 26 Νοεμβρίου 2021, κάτω από τα περιοριστικά μέτρα και με τις δέουσες προφυλάξεις λόγω της πανδημίας, είχα την τιμή, ως προσκεκλημένος της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας, να μλήσω στην αίθουσα της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, για την επαρχία Καλαβρύτων, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης του 1821.
Ομιλητής ήτο επίσης και ο εκπαιδευτικός κος Μπαλφούσιας.
Ευχαριστώ το Δ. Σ. της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας για την τιμή στο πρόσωπό μου.
Παρ’ ότι ο χρόνος ήταν περιορισμένος, αναφέρθηκα στις παρακάτω ενότητες:
Ως που εκτεινόταν η επαρχία Καλαβρύτων κατά την Τουρκοκρατία.
Δεν είχα το χρόνο να παρουσιάσω εκτενώς τις ενότητες για τους Νεοφωτίστους και για το Τουρκοπροσκύνημα, τις οποίες είχα ετοιμάσει, και να αναγνώσω κατάλογο από 119 «Φιλικούς» από την επαρχία Καλαβρύτων.
Παραθέτω στη συνέχεια, τις πρώτες παραγράφους της ομιλίας μου:
«Κύριε πρόεδρε και αγαπητά μέλη της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας,
……..
Κυρίες, κύριοι,
Σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή να βρίσκομαι ενώπιόν σας!
Θα ήταν ευχής έργο, αν ο χρόνος μου το επέτρεπε, να αναγνώσω τον μεγάλο κατάλογο των χιλιάδων αγωνιστών του 1821 από την επαρχία Καλαβρύτων. Είναι όλοι σχεδόν καταγεγραμμένοι με αδιάψευστα γραπτά ιστορικά τεκμήρια.
Ως μνημόσυνο λοιπόν στις ψυχές τους, θα εκφράσω με δέος, σεβασμό και σεμνότητα την μεγάλη μου ευγνωμοσύνη στη μνήμη όσων αγωνίστηκα και έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία, στη μνήμη εκείνων που μας άφησαν για κληρονομιά μια πατρίδα ελεύθερη.
Παράλληλα θα εκφράσω και την βαθιά μου απογοήτευση για τις προσπάθειες που γίνονται για την αλλοίωση της ιστορίας και τον παραγκωνισμό της επαρχίας Καλαβρύτων, στην οποία πλέον και με Προεδρικά διατάγματα δεν αναγνωρίζεται ότι πρωτοστάτησε και ξεκίνησε αυτή την επανάσταση του 1821 της οποίας γιορτάζουμε τα 200 χρόνια. Περισσότερο δε με λυπεί η σιωπή των αρμοδίων.
(Γράφουν οι Καλαβρυτινοί Νίκος Σακελλαρόπουλος και Θανάσης Τζώρτζης.)
«Πικρία και απογοήτευση νιώθει όποιος παρακολουθεί τα τραγελαφικά που συμβαίνουν με το θέμα της τοπικής μας ιστορίας. Τελευταίο χαρακτηριστικό γεγονός το πολυδιαφημισμένο λεύκωμα του έβγαλε η περιφέρεια, το οποίο αφού τυπώθηκε, με δαπάνη που ξεπέρασε, όπως μάθαμε, τα 50.000 Ευρώ (ελπίζουμε να μην αληθεύει), θα οδηγηθεί στην «πυρά». Μετά απ’ αυτό πρόκειται να ξανατυπωθεί με κάποιες προφανώς αλλαγές και με άλλα φυσικά χρήματα, χωρίς μάλιστα να είναι κανείς υπεύθυνος…
Ο Δήμος βέβαια, εμμέσως, την ευθύνη την καταλογίζει στα μέλη της γνωμοδοτικής επιτροπής, τα οποία οφείλουν προσωπικά ο καθένας να ξεκαθαρίσει τη θέση του. Έχουμε την πληροφορία πως σε κάποιους χρησιμοποιήθηκε απλώς το όνομά τους χωρίς να ληφθούν υπόψη οι προτάσεις τους.
Μετά από πολλές προσπάθειες βρήκαμε ένα αντίτυπο. Κατ’ αρχήν, ποτέ δεν περιμέναμε να είναι τόσο φτωχή η καλλιτεχνική του εμφάνισή. Για να μη θεωρηθεί πως το κρίνουμε κακόβουλα ή έστω προκατειλημμένα ας δούνε οι αρμόδιοι το βιβλίο, «Οικογένεια Πετμεζά», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, υπό μορφή λευκώματος, ίδιου περίπου μεγέθους και που κόστισε 22000 περίπου ευρώ. Να δούνε, πέρα από την άρτια εξιστόρηση, πόσο περίτεχνη είναι η εικονογράφησή του, που στα λευκώματα έχει πρωτεύοντα ρόλο, μιλάει και εντυπωσιάζει περισσότερο η εικόνα.
Με έκπληξη είδαμε στο κείμενο, πως πέρα από τα ανιστόρητα που αναφέρονται, να προβάλλονται το ίδιο μεγάλα και μικρά γεγονότα. Για την περιοχή των Καλαβρύτων ίδια περιγραφή (κειμενάκια των δέκα περίπου μισών γραμμών) και προβολή των σημαντικών για την επανάσταση γεγονότων, της Λαύρας, της μάχης στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, του ολοκαυτώματος στο Καστράκι με τις μάχες της Χόβολης, της Βλασίας, του Σοποτού κλπ, χωρίς ούτε, έστω, μιας φωτογραφίας των Μονών ή κάποιας επιστολής. Αυτή η ισοπέδωση όχι μόνο τα υποβαθμίζει, αλλά τα παρουσιάζει ως ασήμαντα τοπικά μικρογεγονότα και ιδιαίτερα της της Λαύρας. Διερωτώμεθα όλα αυτά έγιναν τυχαία από τους συγγραφείς; Αδυνατούμε να το πιστέψουμε. Οι αρμόδιοι της Περιφέρειας, που τους έπεφτε λόγος, ως υπεύθυνοι της δαπάνης, που είναι της Περιφέρειας, δεν τα είδαν;
Δικαιολογημένα ο Δήμος διαμαρτυρήθηκε, με μια όμως πικρή παρατήρηση. Με όποιες αλλαγές και να γίνουν πρόκειται να αλλάξει τίποτα στο πρόβλημα της τοπικής μας ιστορίας; Ασφαλώς όχι. Μετά από λίγο καιρό κανείς σχεδόν δεν θα μιλάει για το εν λόγω λεύκωμα, χωρίς βέβαια να λέμε πως δεν πρέπει να διορθωθεί, έστω για παρηγοριά. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το δυσεύρετο λεύκωμα του Δήμου.
Στη διαμαρτυρία του είδαμε το εξής στις «ενστάσεις»: «Τα ιστορικά γεγονότα των Καλαβρύτων να βρίσκονται στα “εθνικά”, όπως του Μεσολογγίου».
Το Μεσολόγγι δικαίως είναι στα εθνικά. Η ηρωική άμυνα, η δραματική έξοδος και οι άγριες σφαγές που ακολούθησαν συντάραξαν όχι μόνο το πανελλήνιο, αλλά και πολύ κόσμο των μεγάλων δυνάμεων. Και όχι μόνο τους απλούς φιλέλληνες, αλλά και μεγάλους πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες, με αποτέλεσμα την μετέπειτα σωτήρια παρέμβασή τους.
Η απελευθέρωση της πόλης των Καλαβρύτων, που μας έχει απομείνει, χωρίς σύνδεση πιά με τη «σβησμένη» Λαύρα, είναι πλέον ένα καθαρά τοπικό γεγονός, όπως συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις πόλεις. Το μόνο που την ξεχώριζε ήταν η «πρωτιά» της απελευθέρωσής της, αλλά χάθηκε κι αυτή. Πέρα από τις περίεργες «γκάφες» (Περιφέρειας και Δήμου), η επανάσταση πλέον επίσημα άρχισε στις 17 Μαρτίου στη Μάνη, παρότι δεν υπήρχαν Τούρκοι.
Τα περσινά Π. Δ. μιλάνε ξεκάθαρα για έναρξη και όχι για απόφαση. Έτσι γιορτάστηκε πέρσι στη Μάνη και έτσι θα γιορτάζεται πλέον κάθε χρόνο, με επισημότητα και λαμπρότητα. Και το κυριότερο έτσι θα διδάσκεται πλέον στα σχολεία. Σε μας θα μείνουν τα λευκώματα για παρηγοριά.
Τα γεγονότα της Λαύρας είναι εθνικό γεγονός γιατί ξεπερνάνε κατά πολύ τα τοπικά όρια. Μετά τη δραματική ομιλία του Α. Φωτήλα και τη σύμφωνη γνώμη του Σ. Χαραλάμπη που αποφασίστηκε τελικά έναρξη του αγώνα, «η στερνή τους απόφαση» (Το αναφέρουν: Φωτάκος, Φιλήμων, Αινιάν, Κόκκινος και άλλοι) ακολούθησαν γεγονότα μεγάλης στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας, που δεν ήταν δυνατόν να γίνουν, μέσα σε λίγες μόλις ημέρες, χωρίς σχεδιασμό και προγραμματισμό. Ας δούμε, περιληπτικά τι γράφει η πρόσφατη «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών, η οποία σαφώς αριστερίζει (Τόμος 27 σελίδες 90-98 ), αλλά και πλείστες άλλες πηγές:
«… Ο Π. Π. Γερμανός με Α. Ζαΐμη και άλλους έφυγαν για την Πάτρα… αμέσως οργανώθηκε εκεί μια επαναστατική επιτροπή που ονομάστηκε επαναστατικό διευθυντήριο. Επέδωσε στους προξένους διακοίνωση, εξέδωσαν επαναστατικές προκηρύξεις που εστάλησαν σε όλες τις επαρχίες «προς άπαντες τους Έλληνες», δια τις οποίες καλούνταν όλοι να λάβουν τα όπλα, μοίραζαν σημαίες, κατασκεύασαν σφραγίδα με επιγραφή: «Σφραγίς Ελευθερίας…Οι Κουμανιωτέοι πρώτοι ακολούθησαν…Ο ισχυρότερος πρόκριτος της Ηλείας, Γ. Σισίνης με τους εκεί οπλαρχηγούς επιδόθηκε αμέσως σε στρατολογία…Οι οπλαρχηγοί της Ανατολικής Στερεάς μόλις πήραν το μήνυμα από τον αντικρινό Μοριά επαναστάτησαν…Ο Αθανάσιος Διάκος και οι πρόκριτοι τάχτηκαν με την άποψη για γρήγορη εξέγερση, αφού όμως πάρουν την εντολή από την Πάτρα που ήταν το κυριότερο κέντρο των Φιλικών στην Ελλάδα, γι’ αυτό έστειλε τον Βασίλη Μπούσγο, όταν εκείνος πληροφορήθηκε στο Γαλαξίδι τον ξεσηκωμό στο Μοριά πήρε το δρόμο της επιστροφής να φέρει το μεγάλο μήνυμα… ο Α. Λόντος με άλλους κατευθύνθηκε στο Αίγιο και ύψωσαν την πρώτη επαναστατική ελληνική σημαία…Οι ειδήσεις για τα γεγονότα των Καλαβρύτων δεν άργησαν να φτάσουν στην Αργολίδα και Κυνουρία… Στην Κορινθία η οικογένεια των Νοταράδων αντιδρούσαν στην κήρυξη της επανάσταση, οι καπετάνιοι όμως της περιοχής ξεσηκώθηκαν και πήγαν εκεί να τους οργανώσουν ο Κ. Πετμεζάς με τον Παπανίκα, ακολούθησαν αμέσως τα Δερβενοχώρια (Μεγαρείς, Βιλιώτες, Περαχωρίτες… Οι Κ. Πετμεζάς, Παν. Φωτήλας και Γ. Λεχουρίτης σχημάτισαν στρατόπεδο στα Τριπόταμα για να χτυπήσουν τους τουρκαλβανούς στου Λάλα…».
Από τα πιο πάνω φαίνεται ξεκάθαρα πως η ιστορική απόφαση που πάρθηκε στη Λαύρα και οι συντονισμένες ενέργειες που ακολούθησαν, είχαν ως επακόλουθο να ξεσηκωθούν: όλη η Βόρειος Πελοπόννησος, το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς και ευρύτερα άλλες επαρχίες. Ο Φιλήμων γράφει: Τα Καλάβρυτα πιστή ηχώ του Υψηλάντη δίνουν το σύνθημα…»
Αυτά και πολλά άλλα η κίνησή μας, «1821-Τιμή στη Λαύρα», τα έχει επισημάνει. Και όχι μόνο ανταπόκριση δεν βρήκαμε, αλλά εισπράττουμε και εχθρότητα, από το Δήμο και κάποιους άλλους δίπλα του. Προσωπικά μας έκοψε ακόμα και την αποστολή ηλεκτρονικής πρόσκλησης στις όποιες εκδηλώσεις πραγματοποιεί, παρά το κάποιο έργο που έχουμε κάνει στο θέμα της ιστορίας μας, που θα έπρεπε να το έχει εκτιμήσει. Ας μας πει να σταματήσουμε μια και τόσο πολύ ενοχλούμε. Εξάλλου ότι μπορέσαμε κάναμε, με ενέργειες πολύ πιο πέρα από τις μικρές δυνάμεις που διαθέτουμε και δεν έχει νόημα να επαναλαμβάνουμε τα ίδια. Προσωπικά δε και με το έργο που έχουμε κάνει στο οποίο, ανεξάρτητα πως το κρίνει ο καθένας, επισημαίνονται με στοιχεία όλα τα προαναφερόμενα.»
Μετά τις εκδηλώσεις στη Ρακίτα στις 22.8.2021, για τη μάχη της Καυκαριάς, στις οποίες αναφέρθηκα την επόμενη ημέρα (23.8.2021) στο παρόν blog, ο δήμος Δυτικής Αχαΐας μετά της κοινότητος K. Μαζαρακίου και άλλων και με επιμέλεια του κ. Τάσου Αθανασόπουλου, δημιούργησαν ένα ντοκιμαντέρ που έχει τίτλο «Η μάχη της Καυκαριάς 1827».
Σε αυτό κλήθηκα και εγώ να μετάσχω (μέσω skype) και από τη συνολική αυτή συμμετοχή μου, περιελήφθηκαν στο εν λόγω ντοκιμαντέρ όσα έχουν καταγραφεί στα διαστήματα: 12,37-13,12, 24,05-25,35 και 26,43-28,53.
Τόσο στην ομιλία μου κατά τις εκδηλώσεις, όσο και στο «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων» έχω παρουσιάσει εν εκτάσει και με πολλές λεπτομέρειες οι οποίες από γραπτές πηγές έχουν προκύψει, τη μάχη αυτή, η οποία θεωρήθηκε ίσως ασήμαντη και γι’ αυτό ουδέ νύξη περί αυτής γίνεται στο πολυδιαφημισμένο έντυπο («Λεύκωμα») του δήμου των Καλαβρύτων. Είσης, όπως και στο ντοκιμαντέρ αναφέρω έχω συγκεντρώσει τα ονόματα 1.156 αγωνιστών, κυρίως Καλαβρυτινών οι οποίοι έλαβαν μέρος στη μάχη αυτή, καθώς και δύο εκ των τραυματιών.
Μπορείτε να το παρακολουθήσετε στην δ/νση που ακολουθεί.
Όπως προκύπτει από κατάλογο συνταχθέντα από τον Έφορο Κυναίθης και Αιγιαλείας, την 1η Απριλίου 1834, προκειμένου να επακολουθήσει δημοπρασία των προσόδων των χωρίων της επαρχίας Καλαβρύτων, στον οποίο αναφέρεται και το χωριό Γκέρμπεσι του τμήματος Νεζερών, με ελάχιστο εκτιμώμενο ποσό τις 105 δραχμές οι οποίες προσδιορίστηκαν με βάση τις εισπράξεις του προηγούμενου έτους, ενοικιαστής αναδείχθηκε από τη δημοπρασία της 16ης Μαΐου, ο Σπυρος Ευσταθίου και το ποσό ανήλθε σε 200 δραχμές.
‘Οπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα της Δημοπρασίας η οποία ξεκίνησε με 80 δραχμές, προσφορά έκαναν οι Μιχαήλ Κούκας (πρόκριτος Καλαβρύτων, μυστικός Γραμματέας του Σωτ. Χαραλάμπη κ.λ.), Γιάννης Αντωνόπουλος (δεν γνωρίζω ποιός μπορεί να ήταν δεδομένου ότι υπήρχαν πολλοί με αυτό το ονμοατεπώνυμο: από τη Βλασία, από το Πλανητέρου, από τους Καμενιάνους, από Γουμένιτσα, από Τέμενη Αιγίου κ.λ.), Κωνσταντής Οικονομόπουλος (πιθανολογώ ότι είναι ο εκ Βλασίας οπλαρχηγός, αλλά αναφέρονται και άλλοι εκ Καλαβρύτων, από Διακοπτό,από Αγρίδι, από Τοπόριστα κ.λ.), Γεώργιος Καραμεσίνης (οπλαρχηγός από την Άνω Βλασία, πολέμησε υπό τον Γεώργιο Λεχουρίτη κ.λ.) και ο Σπύρος Ευσταθίου (ή Καρασπύρος Σπύρος, οπλαρχηγός από τα Νεζερά, με πολύ μεγάλο βιογραφικό.).
Ήδη, 4 χρόνια μετά με το Π. Δ. 69/6.9.2021 που ακολουθεί, έγινε και «με το νόμο» η τακτοποίηση της ορθής γραφής του ονόματος των Ρωγών.
Η εκ των Ρωγών κα Αλεξάνδρα Κηπουργού, με την επίμονη προσπάθειά της, κατόρθωσε – γιατί για κατόρθωμα πρόκειται, με την καλή έννοια του όρου – να αποκατασταθεί η ορθή γραφή του ονόματος του χωριού της.
Δύο χιλιάδες επτακόσια χρόνια πριν έφυγε ο Ησίοδος.
Δύο χιλιάδες τετρακόσια σαράντα έξι χρόνια πριν έφυγε ο Ηρόδοτος.
Δύο χιλιάδες τετρακόσια είκοσι χρόνια πριν έφυγε ο Θουκυδίδης.
Δύο χιλιάδες τριακόσια ενενήντα ένα χρόνια πριν έφυγε ο Δημόκριτος.
Δυο χιλιάδες τριακόσια εξήντα οχτώ χρόνια πριν έφυγε Πλάτων.
Δυο χιλιάδες τριακόσια σαράντα τρία χρόνια πριν έφυγε ο Αριστοτέλης.
Δύο χιλιάδες διακόσια ενενήντα ένα χρόνια πριν έφυγε ο Ευκλείδης.
κ. ά.
………………………………………………………………………………………………………..
Το 1614 έφυγε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος.
Το 1913 έφυγε ο Πολυχρόνης Λεμπέσης.
Το 1989 έφυγε ο Τσαρούχης.
κ. ά.
……………………………………………………………………………………………………
Το 1857 έφυγε ο Διονύσιος Σολωμός.
Το 1928 έφυγε ο Καρυωτάκης.
Το 1933 έφυγε ο Καβάφης.
Το 1971 έφυγε ο Σεφέρης.
Το 1974 έφυγε ο Κώστας Βάρναλης.
Το 1975 έφυγε ο Καββαδίας.
Το 1975 έφυγε και ο Εμπειρίκος.
Το 1988 έφυγε ο Λειβαδίτης.
Το 1990 έφυγε ο Ρίτσος.
Το 1996 έφυγε ο Ελύτης.
Το 2005 έφυγε ο Αναγνωστάκης.
κ. α.
……………………………………………………………………………………………………
Το 1872 έφυγε ο Νικόλαος Μάντζαρος.
Το 1962 έφυγε ο Μανώλης Καλομοίρης.
Το 1994 έφυγε ο Μάνος Χατζιδάκης.
Το 2001 έφυγε ο Γιάννης Ξενάκης.
κ. ά.
…………………………………………………………………………………………………..
Το 2021 στις 2 Σεπτέμβρη έφυγε ο Μίκης Θεοδωράκης.
……………………………………………………………………………………………………
Όλοι οι παραπάνω και χιλιάδες άλλοι, είναι παρόντες με τα έργα τους. Είναι η άϋλη περιουσία της Ελλάδος, είναι αυτό που καίει μέσα μας τη φλόγα την ελληνική. Έχουν ανεξίτηλα αφήσει τα ίχνη τους στα δημιουργικά πνευματικά μονοπάτια της Ελλάδας. Η «μολυβιά» τους δεν θα σβήσει ποτέ.
Όλοι θα φύγουμε…
Όμως κάποιοι, όπως οι παραπάνω και χιλιάδες άλλοι που είναι αδύνατο να μνημονευθούν, έμειναν στην ιστορία, τυπώθηκαν στη μνήμη μας και μπήκαν στην καρδιά μας γιατί έγραψαν χρυσές σελίδες, γιατί παρουσίασαν έργο, το οποίο τους κατέταξε στη λίστα των Αθανάτων, σε αντίθεση με άλλους που «γράφτηκαν» σε κάποιες σελίδες απλά για να υπάρχουν.
Τον τελευταίο, προσωπικά δεν τον κλαίω, διότι είναι ασυμβίβαστο να κλαίω από τη μια και να τραγουδώ τα τραγούδια του από την άλλη. Πιστεύω ότι προσωρινά «εσκοτεινιάσαν τα βουνά και μαύρισαν οι κάμποι» από το χαμό του. Η Ελλάδα, οι Έλληνες είμαστε περήφανοι για την εξαίσια, αφυπνιστική και εθνεγερτική του μουσική αλλά και για τους αγώνες του για τον αδύναμο, κατατρεγμένο, φυλακισμένο και στερηθέντα την ελευθερία του, πολίτη της Ελλάδος και όλου του κόσμου. Μας άφησε ανεκτίμητη κληρονομιά και αισθανθήκαμε ψηλότεροι με μεγαλύτερο ηθικό ανάστημα.
Δεν σε κλαίμε αλλά σε τραγουδάμε και θα σε τραγουδάμε εμείς και οι επόμενες γενιές, στους αιώνες…
Ας είναι τόσο ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει, όσο βαρειά η κληρονομιά που μας αφήνεις.
Σαν χθές και σήμερα 194 χρόνια από την 26η και 27η Αυγούστου 1827, έγινε η μάχη της Καυκαριάς.
Μάλλον είναι μιά ξεχασμένη μάχη για τους Καλαβρυτινούς, παρ’ ότι σ’ αυτή πολέμησαν 1.156 μόνο από την επαρχία Καλαβρύτων και τα γύρω μέρη. Έχω καταγράψει όλα τα ονοματεπώνυμα, με βάση τα πιστοποιητικά των οπλαρχηγών τους. Δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτούς οι των επαρχιών Πατρών και Αιγίου, καθώς και άλλων περιοχών της Πελοποννήσου.
Όπως ανέφερα, τελειώνοντας τη σχετική με τη μάχη αυτή ομιλία μου στις 22 Αυγούστου 2021, στη Ρακίτα:
«…. Η θετική και νικηφόρα έκβαση της σημαντικής αυτής μάχης, κατά την κρίσιμη εκείνη περίοδο, κρίνεται σπουδαία, διότι:
1) αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η μάχη της Βλασίας στις 4 Ιουλίου 1827 όταν ο ίδιος Τούρκος ο Δελή Αχμέτ με το Νενέκο και άλλους προσκυνημένους και με μεγάλη στρατιωτική δύναμη κτύπησε τον Πετιμεζά που και με άλλους Αργίτες είχαν οχυρωθεί στη Βλασία και τους έτρεψε σε φυγή.
2) εδραίωσε την κυριαρχία των ελληνικών στρατευμάτων, και ενίσχυσε τις δυνάμεις κατά του Τουρκοπροσκυνήματος που είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις.
3) έκαμψε τη ορμή που είχαν οι προσκυνημένοι και απέτρεψε την κατάληψη της περιοχής από τους Τούρκους και τη διάλυση των ελληνικών στρατοπέδων.
4) απέδειξε ότι οι Έλληνες, ουδέποτε θα διακινδύνευαν να θυσιάσουν τον αγώνα 6 χρόνων κατά των Τούρκων και για τούτο όλοι μαζί από τις επαρχίες Καλαβρύτων, Πατρών και Αιγιαλείας, αλλά και άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, αγωνίστηκαν νηστικοί και χωρίς πολεμοφόδια, ακόμα και γυναίκες κυλώντας πέτρες από το βουνό, κατά των Τούρκων και κατά των προσκυνημένων.
Αγαπητοί μου,
δεν μπορεί, είναι αδιανόητο, στις μέρες μας, να είναι απαγορευτική η αναφορά στον εχθρό που πολέμησαν και εξεδίωξαν οι Έλληνες από την πατρίδα μας. Βλέπω δισταγμό να αναφερθεί ότι ήσαν οι Τούρκοι. Σε πολυδιαφημισμένο έντυπο, για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, ουδέ νύξη γίνεται για τη μάχη της Καυκαριάς, ούτε βέβαια και της Βλασίας, αλλά ούτε και σε ένθετο σ’ αυτό ιστορικό χρονολογικό πίνακα αναφέρεται κάτι σχετικό. Είναι μια ξεχασμένη μάχη; Επίσης υπάρχει σε εξέλιξη μια γενικότερη προσπάθεια αλλοίωσης της ιστορίας σχετικά με την έναρξη της επανάστασης και τα προεπαναστατικά γεγονότα της γύρω περιοχής μας, από διάφορους πολιτικούς, ιστορικούς ή οιονεί ιστορικούς, ακόμα και εντοπίους, χωρίς ουσιαστική αντίδραση από τις τοπικές ή άλλες αρχές.
Χρέος μας λοιπόν είναι, όχι μόνο να μην ξεχνάμε, όχι μόνο να υπενθυμίζουμε τα ιστορικά γεγονότα, αλλά να παραδώσουμε στις επερχόμενες γενιές την αλήθεια για τους αγώνες των προγόνων μας, οι οποίοι, πιστοί στο καθήκον τους, πολέμησαν και μας παρέδωσαν την πατρίδα μας ελεύθερη.
Στις ψυχές αυτών υποκλινόμαστε και εκφράζουμε την αιώνια ευγνωμοσύνη μας.
Μεγάλη συγκίνηση ένοιωσα προχθές στις 22 Αυγούστου 2021, όταν σε εκδήλωση στη Ρακίτα Αχαΐας, σχετική με τη μάχη της Καυκαριάς, στην οποία μετείχα ως κεντρικός ομιλητής, αντίκρυσα το σπαθί του Χρήστου Φωτομάρα, για το οποίο, όπως μας πληροφόρησε εκπρόσωπος του Σκοπευτικού Συλλόγου παραδοσιακών όπλων Πατρών, όταν η κόρη του Χρ. Φωτομάρα παντρεύτηκε έναν από τους Κουμανιωταίους (Χρυσανθακόπουλους) το σπαθί (ή πάλα όπως την έλεγαν) βρέθηκε στην Πάτρα ως δώρο του πεθερού στον γαμπρό. Έτσι απόγονος των Κουμανιωτέων, το είχε σπίτι του ως κειμήλιο και το δώρησε στο μουσείο της Πάτρας.
Ποιος όμως ήταν ο Χρήστος Φωτομάρας, και πως βρέθηκε στην Ρακίτα;
Ήταν γενναίος οπλαρχηγός καταγόμενος από την Πάργα της Ηπείρου.
Πατέρας του ήταν ο Θανάσης ή Νάσης Φωτομάρας, ο οποίος μετά την πτώση του Σουλιου το 1822, πήγε στην Κέρκυρα και αργότερα στο Μοριά, όπου υπηρέτησε ως μισθωτός στον Ανδρέα Λόντο, αλλά ήταν έμπιστος του Κωλέτη, ο οποίος Κωλέτης τον διόρισε φρούραρχο στο Παλαμήδι . Αναφέρεται ότι όταν πήρε το Παλαμήδι ο Θεόδ. Γρίβας, έμεινε φρούραρχος στην Ακροναυπλία ο Φωτομάρας, όστις παραχώρησε ένα μέρος αυτής στους Στραταίους (Στράτο Γιαννάκη, Νικολό και εξάδελφο αυτών Σωτήρη, από το Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας), έναντι μεγάλης ποσότητας χρημάτων. Έτσι άρχισε μεγάλη έχθρα μεταξύ του Γρίβα και των Στρατάιων-Φωτομάρα, η οποία ζημίωσε την επανάσταση και το Ναύλιο.
Ο γιός του Νάση Φωτομάρα ο Χρήστος πήρε γυναίκα του την κόρη του Δημητράκη Πλαπουτα ή Κολιόπουλου και έτσι έγινε γαμβρός του και οι Φωτομαραίοι ήρθαν έτσι σε επαφή με τον Κολοκοτρώνη. Ο Χρήστος Φωτομάρας μαζί με τον ξαδερφό του Κίτσο Τζαβέλλα στις 7 Αυγούστου 1825 μπήκαν στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Ο Φωτομάρας είχε υπό τις διαταγές του 85 στρατιώτες. Κατά την έξοδο κινδύνευσε πολύ, αναγκάστηκε να πετάξει τ’ άρματά του, αλλά τελικά σώθηκε. Πήγε στη συνέχεια στο Παμήδι και στην Ακροναυπλία όπου ήταν φρούραρχος ο πατέρας του.
Στη μάχη της Καυκαριάς στις 26-27 Αυγούστου 1827 ο Χρήστος Φωτομάρας, βρέθηκε με 100 ή κατ’ άλλη εκδοχή με 150 Σουλιώτες, με αρχηγό τον πεθερό του Δημητράκη Πλαπούτα ή Κολιόπουλο.
Προσυπέγραψε μετά των άλλων οπλαρχηγών οι οποίοι έλαβαν μέρος στη μάχη της Καυκαριάς, έγγραφο προς τον άρχιστράτηγο Ριχάρδο Τσώρτς στις 28 Αυγούστου 1827, την επόμενη δηλαδή ημέρα της μάχης, στο οποίο ανέφεραν με λεπτομέρειες τα της μάχης, πως πολέμησαν νηστικοί και χωρίς πολεμοφόδια και τις μεγάλες απώλειες των Τούρκων.
Χθές, 22 Αυγούστου 2021, είχα την τιμή, προσκεκλημένος του Δήμου Ερυμάνθου, να είμαι κύριος ομιλητής στην άψογη και επιτυχημένη εκδήλωση, στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 ετών από την επανάσταση του 1821, που πραγματοποιήθηκε έξω από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, στη Ρακίτα, με θέμα τη μάχη της Καυκαριάς. Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν οι δήμοι Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας, τον δε συντονισμό της είχε η εξαίρετη κα Όλγα Ματσάγκου.
Ευχαριστώ το δήμαρχο Ερυμάνθου κο Μπαρή για την τιμή στο πρόσωπό μου, καλώντας με να μιλήσω για την σημαντική αλλά ξεχασμένη αυτή μάχη, αλλά και για την αναμνηστική τιμητική πλακέτα που μου απένειμε. Με εντυπωσίασε η ευγένειά του και η χωρίς περιστροφές, αναγνώριση της προσπάθειάς μου να αναδειχθούν οι αγωνιστές του 1821 της περιοχής και του Μαζαρακίου.
Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε και να αποδώσουμε τα «εύσημα» σε όλους όσους πήραν την απόφαση, την στήριξαν και την υλοποίησαν, τόσο από τους δήμους Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας, όσο και από την Περιφέρεια και άλλους τοπικούς παράγοντες.
Επίσης εκφράζω την ευαρέσκειά μου στην κα Όλγα Ματσάγκα, για τον άψογο συντονισμό της εκδήλωσης και την επίσης άριστη επικοινωνία και συμπεριφορά της στην ταπεινότητά μου.
Θεωρώ χρέος μου να εξάρω επίσης την ευγένεια, την ευπρέπεια και τις προσπάθειες, ενός νέου επιστήμονα, όστις τιμάει τη γενέτειρά του, πασχίζοντας για την ανάδειξη της ιστορίας της και αναγνωρίζει με καθαρό λόγο όποια βοήθεια του παρεσχέθη, ώστε να πετύχει το στόχο του αυτό. Είναι ο κος Τάσος Αθανασόπουλος.
Τέλος, με εξέπληξε θετικά η φιλοξενία όλων των παραπάνω, καθώς και του προέδρου από την Τ. Κ Μαζαρακίου κου Γιάννη Δημόπουλου, όπως και αρκετών άλλων κατοίκων.
Η παραπάνω εικόνα είναι από το έργο του «Περίπλους του Κορινθιακού», το οποίο εκδόθηκε το 1874.
Δείχνει την εσωτερική αριστερή (Δυτική) πλευρά του Μοναστηριού και μέρος της εκκλησίας αυτού, όπου διακρίνονται οι ξύλινες βεράντες με τα επίσης ξύλινα κάγκελα και τις ξύλινες κολώνες του, πριν την προτελευταία ανακαίνισή του και την αντικατάστασή τους από μπετό, όταν ηγούμενος αυτού ήταν ο αείμνηστος Γιαταγάνας (Θεόκλητος Παπαζαφείρης).
Περιγράφει με λεπτομέρειες το μοναστήρι, την εκκλησία μέσα κι έξω, τους εξωτερικούς βοηθητικούς χώρους, καθώς και τον προαύλειο χώρο αυτού.
Περιγράφεται επίσης ο τετράγωνος πύργος στο εσωτερικό του: «… Στα αριστερά μπροστά από την εκκλησία υπάρχει ένας ισχυρός τετράγωνος πύργος με ένα μικρό παράθυρο και ένα κενό πάνω από τη μυτερή αψίδα στο τέλος της εξωτερικής σκάλας που οδηγεί σε αυτό. Στο μοναστήρι υπάρχουν τώρα 60 άνδρες [καλόγηροι και βοηθητικό προσωπικό ίσως] και 60 νέοι μεταξύ 9-10 ετών που αναπτύσσονται. Οι τελευταίοι δεν τρώνε στην τραπεζαρία με τους άλλους… αλλά … υπό την επίβλεψη δασκάλου…».
Αναφέρεται βέβαια στα 60 παιδιά που πήγαιναν σχολείο στο μοναστήρι.
Στις 24 Αυγούστου 2011 στο παρόν blog έγραφα για τη μάχη της Καυκαριάς:
Δέκα χρόνια μετά, στις 11 Φεβρουαρίου 2021, ο ανεκδιήγητος και γελοίος πλέον για πολλοστή φορά κλέφτης, κοιτάξτε πως αντέγραψε και εμφάνισε για δικό του πνευματικό προϊόν τα παραπάνω… ούτε κόμμα, ουδέ τελεία δεν παρέλειψε… και αυτό το κάνει για πολλοστή φορά..
Αγαπητοί φίλοι, αυτόν τον τύπο τον λιβανίζουν και τον «τιμούν» με τη φιλία τους πολλοί, μεταξύ των οποίων και γνωστοί μου Καλαβρυτινοί που τα γνωρίζουν αυτά.
Επίσης το ωραίο είναι ότι με έχει μπλοκάρει στο fb νομίζοντας ότι δεν μπορώ να δω αν με κλέβει!
Στο εξής αυτός και οι όμοιοί του εδώ, αντί για αναρτήσεις σοβαρών ιστορικών ντοκουμέντων θα βλέπουν τα …….
Αυτός είναι και ο λόγος που έχω σταματήσει να αναρτώ οτιδήποτε σχετικό με την ιστορία.
Μετά τον παραπάνω, βγήκε και ο «ειδημων» της πλάκας όστις με τρία κλικ και σε χρόνο dt μπορεί να βρεί όλα τα έγγραφα των Καλαβρύτων.
Τώρα τελευταία προέκυψε και άλλος, όστις διδάσκει πως γίνεται η κλοπή.
Στη συνέχει μπορείτε να δείτε κάνοντας κλικ και άλλες τέτοιες ενέργειες του ιδίου, καθώς και σχετικές δικές μου αναφορές.
15 Αυγούστου 2021, 7 η ώρα το πρωΐ και οι πρώτοι πιστοί έχουν προσέλεθει στο εκκλησάκι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Παιανία, για να Την προσκυνήσουν και να προσευχηθούν.
Χρόνια πολλά σε όλους και είθε να μας αξιώσει ώστε και του χρόνου να βρεθούμε στην εκκλησία Της και να προσκυνήσουμε.
Σας παρουσιάζω στη συνέχει τα εξώφυλλα από 4, μικρού μεν μεγέθους, μεγάλης όμως αξίας, βιβλία του σεβαστού καθηγητή μου κου Παναγ. Παπαθεοδώρου, ευχαριστώντας τον για την τιμή που μου έκανε να μου τα στείλει.
1.
Πρόκειται για βιβλίο 64 σελίδων, το οποίο αναφέρεται στους θησαυρούς της μονής Ταξιαρχών Αιγίου (Λείψανα αγίων, «Άχραντα πάθη» του Κυρίου, βιβλιοθήκη της Μονής, Κώδικες του Μοναστηριού, Σιγίλλια καιΤαπία της Μονής και άλλα ιστορικά και λοιπά σημαντικά στοιχεία).
2.
Πρόκειται για βιβλίο 32 σελίδων με την ιστορία του Σχολείου της Μονής Ταξιαρχών Αιγίου.
3.
Το εκ 32 σελίδων βιβλιο αυτό αναφέρεται σε δύο προσωπικότητες Ταξιαρχιτών μοναχών: Τον πολυάσχολο, γλωσσομαθή, πολυγραφότατο, με σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό Παφνούτιο (Παναγιώτη) Βασιλειάδη από τους Πετσάκους των Καλαβρύτων και τον φωτισμένο κληρικό, ακάματο ερευνητή και εκπαιδευτικό από τη Συλίβαινα Κραθίδος, Αβέρκιο (Σπήλιο) Παπαδόπουλο.
4.
Το βιβλίο αυτό, αποτελούμενο από 48 σελίδες, αναφέρεται στον μεσαιωνοδίφη Ανδρόνικο (Ανδρέα) Δημητρακόπουλο από το Συνεβρό Φελλόης Καλαβρύτων, όστις πέραν των καθηκόντων του των ιερατικών, ασχολήθηκε με την έρευνα και τη μελέτη σε ελληνικές και ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες (Μόσχα, Κίεβο κ.λ.) με συγγραφή πλήθους κειμένων, ανέκδοτων χειρογράφων ελλήνων λογίων, Πραγματειών, βιβλίων κ.λ.
56 χρόνια πίσω και… παρουσιάζω τον κατάλογο των συμμαθητών μου της Β΄ τάξης του Γυμνασίου που λειτουργούσε στη Μονή Ταξιαρχών, τον τελευταίο χρόνο λειτουργίας του.
Παρακαλείται όποιος δει το όνομά του, ας επικοινωνήσει μαζί μου με ένα μήνυμα, μήπως και βρεθούμε.
Αν κάποιος που περιλαμβάνεται σ’ αυτό τον κατάλογο, ενοχλείται από αυτή τη ανάρτιση, παρακαλώ να με ενημερώσει και θα αφαιρέσω αμέσως το όνομά του.
Ευχαριστώ θερμά τον καθηγητή μας, τότε, κο Π. Παπαθεοδώρου.
Σημείωση: Όλα τα γνωστά για το σχολείο αυτό στοιχεία, περιλαμβάνονται στο υπό νέα διαμόρφωση έργο μου «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων».
Μεγάλη χαρά ένοιωσα όταν πήρα στα χέρια μου σήμερα το βιβλίο με τίτλο «ΟΙ ΙΕΡΕΣ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΛΕΟΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ», και τούτο για δύο λόγους:
Ο ένας αφορά τη συνέχεια (μετά από 50 χρόνια) της έρευνας και ενασχόλησης των καθηγητών Π. Πανίτσα και Π. Παπαθεοδώρου με τη συγγραφή ενός τέτοιου πονήματος για το μεγάλο μοναστήρι των Ταξιαρχών Αιγίου, δεδομένου ότι είχαν συγγράψει και το 1972 ανάλογο πόνημα με τίτλο «ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΩΝ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ».
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την πνευματική σχέση που με συνδέει με τους συγγραφείς, αφού ήσαν καθηγητές μου στη Παράρτημα του Γυμνασίου του Αιγίου, το οποίο λειτουργούσε στη Μονή των Ταξιαρχών. Εγώ εκεί ήμουν μαθητής για δύο χρόνια, το σχολικό έτος 1963-64 και 1964-65. Είχα βέβαια την τύχη να έχω καθηγητή τον κο Π. Παπαθεοδώρου και την επόμενη σχολική χρονιά στο Γυμνάσιο Χαλανδρίτσας.
Το πρώτο εκ των παραπάνω αναφερομένων βιβλίων, το οποίο είχε εκδοθεί στο Αίγιο από τις εκδόσεις Κουτρουμπή το 1972, και το οποίο είχε και εισαγωγικό σημείωμα του εκ του Γκέρμπεσι (Προφ. Ηλία) καταγομένου, ηγουμένου τότε στη μονή των Ταξιαρχών, Θεοκλήτου Παπαζαφείρη (Γιαταγάνα), για το οποίο έχω αναφερθεί άλλοτε στο παρόν blog, ήταν 70 σελίδων και χρησίμευσε ως ενημερωτικός οδηγός κάθε επισκέπτη της μονής αυτής.
Το βιβλίο που σήμερα έλαβα από τους πρώην καθηγητές μου, τους οποίους και ευχαριστώ θερμά για την αποστολή αυτού αλλά και την ιδιόχειρη αφιέρωσή τους, έχει εκδοθεί το 2021 στην Πάτρα, είναι 114 σελίδων, σχήμ 15Χ21, με πολλά και σημαντικά νέα στοιχεία για τα μοναστήρια του Οσίου Λεοντίου και των Ταξιαρχών, είναι περιεκτικό, πολύ καλά γραμμένο και εύκολα κατανοητό από τον απλό αναγνώστη, χωρίς να είναι βαρετό και χωρίς να χάνει την πιστότητα, την σοβαρότητα και την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων.
Περιέχει ιστορικά και άλλα στοιχεία για τα μοναστήρια αυτά. Περιέχει στοιχεία για σημαντικές προσωπικότητες που βγήκαν από αυτό το μοναστήρι των Ταξιαρχών. Περιέχει ακόμα πολλά στοιχεία για τη λειτουργία διαχρονικά του σχολείου στο μοναστήρι αυτό, το οποίο μοναστήρι βοήθησε πολλά ορφανά και φτωχά παιδιά να μάθουν γράμματα, σε πείσμα όσων καταφέρονται κατά των μοναστηριών και γενικά των ρασοφόρων.
Ενδείκνυται και θα ήτο ευχής έργο, αυτό να δίδεται ως ενημερωτικός οδηγός στους επισκέπτες του μοναστηριού.
Ως ηλικιωμένος πλέον μαθητής, των αξιόλογων αυτών ανθρώπων, εκτός από τις, της παιδείας μου, ευχαριστίες μου τις οποίες τους οφείλω και από την καρδιά μου τους εκφράζω, προσθέτω και τις ανάλογες για την τιμή που μου περιποιούν στέλνοντάς μου αυτό το βιβλίο τους.
Σεβαστοί κύριοι καθηγητές, καλοτάξιδο το πόνημά σας και ας είναι πάντα έτσι παραγωγική και αξιέπαινη η προσπάθεια σας και ανοιχτή η αγκαλιά σας…
Τελευταία, τώρα που η ρόδα γυρίζει για τα 200 χρόνια της επανάστασης, ακούω και βλέπω εδώ στο διαδίκτυο αλλά και αλλού μερικοί να πλασάρουν και τη θεωρία ότι την επανάσταση του 1821 την κήρυξε ή ακόμα και ότι την έκανε ο λαός, ότι δηλ. ήταν «ταξική» κ. λ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι οι Έλληνες ήθελαν να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, αλλά πώς;
Έχουμε αναρωτηθεί, με τι μέσα;
Με ποιούς αρχηγούς;
Με τίνος καθοδήγηση;
Με τι πολεμοφόδια;
Ο φόβος;
Οι Τουρκόφιλοι;
Ένα μόνο νεύμα του Τούρκου έφτανε ο ραγιάς της Πελοποννήσου να σκύβει το κεφάλι. Σύμφωνα με τον Τούρκο ιστορικό Δζεβδέτ πασά, όταν οι Τούρκοι πρόκριτοι της Πελοποννήσου «μυρίστηκαν» κινήσεις των Ελλήνων, εγγράφως ζήτησαν από τον Χουρσίτ πασά να στείλει στην Τριπολιτσά επειγόντως 5.000-6.000 στρατό για να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενο ξεσηκωμό των Ελλήνων, εκείνος έστειλε από τη Λάρισα όπου βρισκόταν μόνο 300 άνδρες με λίγους αξιωματικούς. Το αίτημα αποστολής στρατιωτικής δύναμης επανελήφθη μετά από 25 ημέρες, αλλά ο Χουρσίτ απάντησε με τον ταχυδρόμο του «ότι δεν πρέπει ν’ αμφιβάλλουν ότι, αν εκραγεί το ελάχιστο κίνημα των ραγιάδων, θα στείλει στρατόν, «του οποίου κάθε πετριά θα στοιχίσει έναν άνθρωπον».
Δεν τον υπολόγιζαν τον Έλληνα, οι Τούρκοι. Είχαν ριζώσει πολύ βαθειά 4 εκατονταετίες στη χώρα και με τη βία, τους βασανισμούς, τους εξευτελισμούς, το φόβο, την εξουσία επί της ζωής του υπόδουλου Έλληνα, τη βαρειά φορολογία κ.λ. δεν τον άφηναν να πάρει ανάσα. Δεν ήσαν τα πράγματα όπως σήμερα φανταζόμαστε, πίσω από κάτι γραφεία ή προσηλωμένοι σε ιδεολογήματα και κομματικές προσταγές, ότι ήσαν…
Βλέπω και κάτι καθηγητάδες και λοιπούς, να πλασάρουν και αυτοί διάφορα αφηγήματα και ιδεολογήματα, άλλοι δε να γράφουν ό,τι νάναι και να του βάζουν και μια σφραγίδα της πανεπιστημιακής τους ταυτότητας και οντότητας, όπως λένε, έτσι για να καταπίνεται εύκολα.
Ας το σκεφτούμε λίγο…
Μερική απάντηση στο ερώτημα, αν μπορούσε ο λαός να κάνει επανάσταση, κυρίως σ’ ότι αφορά την πολεμική δεινότητα έναντι των Τούρκων, δίνουν οι Ανδρέας και Ιωάννης Πετιμεζαίοι παιδιά του Κωνσταντή, σε έγγραφό τους το Νοέμβριο του 1828 προς τον Κυβερνήτη της Ελλάδος, όπου γράφουν μεταξύ άλλων:
«… Είναι γνωστόν ότι προ της επαναστάσεως οι κάτοικοι των μεσογείων επαρχιών της Πελοποννήσου όντες καταδεδουλωμένοι από το βάρος του οθωμανικού ζυγού, δεν είχον ολότελα πείραν πολέμου εις τας αρχάς της επαναστάσεως. Από δε τας επαρχίας αυτάς και μάλιστα των Καλαβρύτων δεν ήτο κανένας αρχηγός των όπλων, ειδήμων των πολεμικών, εκτός του μακαρίτου πατρός μας Κωνσταντίνου, όστις έκαμεν εις δούλεσιν Ευρωπαϊκήν κατά τα επίσημα αποδεικτικά του, τα οποία και ήδη εις χείρας έχομεν. Κινηθείσης λοιπόν της επαναστάσεως έλαβε χρείαν η πατρίς από Αρχηγούς ειδήμονας του πολέμου να αντιπαραταχθώσι κατά των γυμνασμένων εις το τουφέκι Τούρκων, Λαλαίων και Αλβανών…».
Δεν είχε ο λαός πείρα πολέμου και επανάστασης, ουδείς εκ της επαρχίας Καλαβρύτων γνώριζε τα πολεμικά, υπήρχε η ανάγκη να βρεθούν αρχηγοί να οργανώσουν στρατιώτες για να αντιμετωπίσουν τους εμπειροπόλεμους Τούρκους…. Αν έγινε ένα θαύμα και ελευθερωθήκαμε, ας το μελετήσουμε, ας το σεβαστούμε και ας αφήσουμε στην άκρη τις «εξυπνάδες» και τις πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες.
Πηγή: Παρ’ ότι είναι φανερό ότι είναι τα Γ.Α.Κ., δεν βάζω την ακριβή διεύθυνση. Αν θέλετε να βρείτε το έγγραφο απευθυνθείτε στο «φωστήρα» που με τρία κλικ και σε dt χρόνο, μπορεί να σας το βρεί!
Πετυχημένο από κάθε πλευρά το «Ιστορικό Επιστημονικό Συνέδριο». Άρτια η οργάνωση, πολλά και εκλεκτά τα πρόσωπα που μίλησαν ή παρέλασαν, σημαντικά αυτά που ειπώθηκαν, συνέδριο υψηλού επιπέδου γενικότερα.
Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα στο θέμα της τοπικής μας ιστορίας, για το 1821, είναι το «γκρέμισμα» της Λαύρας. Της οριστικής πλέον διαγραφής της ιστορικής απόφασης που πάρθηκε εκεί στις 17 Μαρτίου, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο γενικότερα στην έναρξη και πορεία της επανάστασης. Έτσι μια ιστορική παράδοση που κράτησε αναλλοίωτη κοντά δύο αιώνες και ήταν πανελληνίως γνωστή σβήνει οριστικά. Στο κρίσιμο αυτό θέμα, που έπρεπε να έχει προτεραιότητα, φυσικό ήταν να μην προσφέρει τίποτα το συνέδριο, παρά τις κάποιες αναφορές που έγιναν, και ταιριάζει η παροιμία: «Παρηγοριά στον άρρωστο μέχρι να βγει η ψυχή του».
Θα αναφερθώ ιδιαίτερα στον Κεντρικό ομιλητή, το Μεσσήνιο υφυπουργό κ. Συρίγο που πρόκειται, όντως, για κορυφαίο επιστήμονα και η όλη συμπεριφορά του δείχνει άτομο με ακέραιο χαρακτήρα και με πολιτικό ήθος. Και τούτο με αφορμή αυτό το ηχηρό που είπε στην αρχή της ομιλίας του που όχι μόνο καταχειροκροτήθηκε, αλλά έγινε και πρωτοσέλιδο: «Εδώ στα Καλάβρυτα. Εδώ που ξεκίνησαν όλα». Τα λόγια όμως έχουν αξία όταν συμβαδίζουν με τις πράξεις, διαφορετικά όχι μόνο δεν έχουν, αλλά και μας αποπροσανατολίζουν, παρότι σίγουρα τα είπε για να μας καλοκαρδίσει και όχι να μας ξεγελάσει.
Χωρίς να του αποδίδω προσωπική ευθύνη σε ενέργειες, δεν μπορεί να μην γνωρίζει πως τα πιο σπουδαία απ’ αυτά που ξεκίνησαν από την περιοχή των Καλαβρύτων, μας τα αφαίρεσαν, με ανεπίτρεπτο τρόπο και ύπουλη μεθόδευση, οι συμπατριώτες του Μεσσήνιοι. Θα του είναι γνωστό, πως τελευταία μέρα της θητείας στην προεδρία της δημοκρατίας του Μεσσήνιου κ. Προκόπη Παυλόπουλου, έγινε ένα πρωτόγνωρο γεγονός: υπογράφτηκαν δυο Προεδρικά Διατάγματα (12 Μαρτίου 2020), που καθιερώνουν την 17ην Μαρτίου ως ημέρα κήρυξης τη επανάστασης από την Μάνη, αντί της 25ης Μαρτίου που όλη η χώρα γιόρταζε από το 1838. Και αυτό με εισήγηση των Μανιάτικης καταγωγής υπουργών, κ Τάκη Θεοδωρακάτου, υπουργού εσωτερικών τότε, και Θεόδωρου Σκυλακάκη υφυπουργού οικονομικών. Το γεγονός αυτό γιορτάστηκε φέτος με ιδιαίτερη επισημότητα και λαμπρότητα.
Αυτό ήταν η αρχή της ταφόπετρας για την τοπική μας ιστορίας. Επειδή η ιστορική απόφαση της Λαύρας, πέρα από το γεγονός πως ήταν ιδιαίτερα πανελληνίως γνωστή, προηγείτο αυτή της Αρεόπολης, όπως σαφώς αναφέρει ο κορυφαίος ιστορικός της εποχής Φιλήμων: «Και ιδού εν τη Λακωνία λαμβάνει χώραν δευτέρα της εν Λαύρα συστηματική σύσκεψις καθ’ ην και ο Ηλίας και Κυριακούλης Μαυρομιχάλαι και ο Διονύσιος Τρουπάκης και άλλοι των Λακώνων οπλαρχηγοί» (Αρχή Γ΄ Τόμου), έπρεπε η Λαύρα να σβήσει, για να επιτύχουν έτσι όχι μόνο την πρωτιά, αλλά και τo πιο σπουδαίο, τη μοναδικότητα.
Παράλληλα πέτυχαν να υποβαθμίσουν και το γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης των Καλαβρύτων, ως «πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε». Η απελευθέρωση των Καλαβρύτων είχε ιδιαίτερη αξία όχι τόσο ως «πρώτη πόλη», αλλά γιατί σηματοδοτούσε την πραγματική ημερομηνία έναρξης του αγώνα, ανεξάρτητα αν γιορταζόταν, και σωστά, στις 25 Μαρτίου. Ήταν η πρώτη συντονισμένη επαναστατική πράξη. Τώρα κι αυτό μεταφέρθηκε στις 17 Μαρτίου, παρότι εκεί δεν υπήρχαν τουρκικές δυνάμεις.
Η εν λόγω εξέλιξη βολεύει και τους εκφραστές της ορατής πλέον «τάξης πραγμάτων», αφού η έναρξη του αγώνα αποκόπτεται όχι απλώς από τον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου», αλλά γενικότερα από την εθνική μας παράδοση, που είναι κυρίως ριζωμένη η ιστορική μνήμη του λαού μας. Ξεφεύγει απ’ αυτό που λέει ο μεγάλος μας ποιητής Σεφέρης που ταιριάζουν ιδιαίτερα στον με πολύ αίμα ποτισμένο τόπο μας: «Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια, μια απέραντη αλληλεγγύη μεταξύ των πεθαμένων και των ζωντανών».
Έτσι η μεγάλη όντος ιστορία της επαρχίας μας έχει ήδη περιοριστεί στο τοπικό γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης των Καλαβρύτων, υποβαθμισμένο, αφού η Λαύρα σβήνει. Και τούτο με τη δική μας όχι μόνο ανοχή αλλά και σύμπραξη. Σταχυολογώ μερικά πρωτόγνωρα που γράφτηκαν και μάλιστα στην περίοδο της κορύφωσης των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια: «…τους αγωνιστές τους όρκισε προφανώς ο ηγούμενος Καλλίνικος…». «Στο χάνι του Δαφαλιά ο Γερμανός και οι άλλοι, αφέθηκαν ελεύθεροι κατόπιν συνεννόησης με τους Τούρκους συνοδούς». «ο Ηρωικός Παπαφλέσσας είχε απέναντί του το αντιδραστικό και βολεμένο αρχοντολόι και το ανώτερο ιερατείο (τουρκοχριστιανούς): Γερμανό (τον παμπόνηρο), Ζαΐμη, Φωτήλα, Λόντο, Α. Φραντζή, Χαραλάμπη, Προκόπιο κ. ά). Ο καθένας βέβαια είναι ελεύθερος να γράφει ότι θέλει, αλλά εύλογο είναι να δημιουργούνται ερωτηματικά.
Έτσι στις μέρες μας γράφετε μια καινούρια ιστορία για τον τόπο μας με το μεγάλο βιβλίο της να γίνεται βιβλιαράκι. Η Λαύρα πλέον θα είναι μεταξύ μας υπόθεση. Κάποιοι θα την μνημονεύουν μεγαλόστομα για παρηγοριά, για τους πολλούς θα είναι ένα αδιάφορο γεγονός και μερικοί άλλοι θα συνεχίσουν να μιλάνε ειρωνικά ή και υβριστικά, με ανοίκειους ενίοτε χαρακτηρισμούς σε βάρος των πρωταγωνιστών. Η δε απελευθέρωση της πόλης των Καλαβρύτων θα είναι μια από τις πολλές τοπικές εορτές χωρίς ιδιαίτερη σημασία, όπως περίπου της Κλειτορίας 9 Μαρτίου, Χελωνοσπηλιάς κλπ.
Αυτό φάνηκε από φέτος παρότι εορταστικό έτος: Η εφημερίδα «Κυριακάτικη Καθημερινή», για παράδειγμα, της οποίας είναι μόνιμος συνεργάτης ο κ. Συρίγος, στο φετινό φύλλο της 21ης Μαρτίου, είχε αφιερώσει μια ολόκληρη σελίδα στους «κυριότερος σταθμούς της Επανάστασης του 1821». Πρώτο και κυριότερο μεταξύ των άλλων που ανέφερε ήταν της Καλαμάτας και γράφει: «Στις 23 Μαρτίου Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Πετρόμπεης απελευθέρωσαν την Καλαμάτα. Συγκροτείται η Μεσσηνιακή Γερουσία και έπειτα από λίγες ημέρες απευθύνει προκήρυξη προς τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς». Στη συνέχεια αναφέρει άλλα σημαντικά γεγονότα. Καμιά απολύτως αναφορά όχι μόνο στα γεγονότα των Καλαβρύτων αλλά ούτε στα σοβαρά στην Πάτρα που αφετηρία είχαν τη Λαύρα. Το ίδιο βέβαια σε όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης.
Οι διοργανωτές του Συνεδρίου έδειξαν σαν να τα αποδέχονται αυτά. Παραδόξως περιόρισαν τον τίτλο της προκήρυξης μόνο στην απελευθέρωση της πόλης των Καλαβρύτων, χωρίς σύνδεση με τη Λαύρα. Δεν σκέφτηκαν, τουλάχιστον, ότι εκπροσωπούν όλη την Επαρχία και όχι την πόλη των Καλαβρύτων. Και τούτο σε αντίθεση με τους Καλαματιανούς που συνέδεσαν την απελευθέρωση της πόλης, 23 Μαρτίου, με την απόφαση της Αερόπολης, την οποία μάλιστα μετέτρεψαν επίσημα σε «έναρξη» του ένοπλου αγώνα.
Θα αναφερθώ ειδικά στο Δήμαρχο, που πέρα από την εκτίμηση μου στο πρόσωπό του, εκτιμώ και τη μεγάλη του προσφορά στην επαρχία μας και ιδιαίτερα στην πορεία του Αγροτικού Γαλακτοκομικού Συνεταιρισμού, που αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα προς μίμηση, σε όλη τη χώρα. Του αξίζουν συγχαρητήρια. Αυτό το έχω τονίσει στο βιβλίο μου «Ιστορία της Επαρχίας Καλαβρύτων». Θα μου επιτρέψει, λόγω ηλικίας, να του πω τούτο: Να μη συνδέσει το όνομα του με αυτό το ανάθεμα. Όταν πάψει να κατέχει το σημερινό υψηλό αξίωμα, αυτοί που τώρα του χτυπάνε φιλικά την πλάτη, πιο εύκολα από άλλους θα του γυρίζουν την πλάτη και αυτός κυρίως θα φορτωθεί την ευθύνη.
Από τα Καλάβρυτα δεν ξεκίνησαν όλα όπως είπε καλοπροαίρετα ο κ. Συρίγος, αλλά ούτε, όμως, και από τη Μάνη. Όλα ξεκίνησαν από όλους μαζί. Ο αγώνας ήταν παλλαϊκός, και αυτό το νόημα είναι ανεπίτρεπτο να νοθεύεται. Γι’ αυτό και κείνοι που αγωνίστηκαν καθιέρωσαν κοινό εορτασμό έναρξης του αγώνα, την συμβατική ημερομηνία της 25η Μαρτίου. Απορώ πως συμβιβάζονται με όλα αυτά κάποιοι αριστεροί ή αριστερίζοντες.
Η κίνηση «1821-Τιμή στη Λαύρα», της οποίας είμαι μέλος αυτό ζητάει. Και ακόμα να κατοχυρωθεί θεσμικά η ιστορική απόφαση που πάρθηκε στην Αγία Λαύρα, αυτό που δικαιούται και τίποτα παραπάνω. Απορούμε τι είναι αυτό που δεσμεύει το Δήμο να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας, που είναι απόλυτα δίκαιη; Έστω και για «την τιμή των όπλων».
Απορούμε βέβαια και με τη στάση της Ιεράς Μητροπόλεως και ιδιαίτερα της Μονής της Αγίας Λαύρας, που κουβαλάει, με πολλές θυσίες, μια τόσο βαριά κληρονομία.
Επανερχόμαστε για να σου γνωρίσουμε ότι άπαντες οι αρμόδιοι κωφεύουν! Δεν απαντούν! Δεν αντιδρούν! Δεν τους ενδιαφέρει οποιαδήποτε διαμαρτυρία των πολιτών!… Εν τέλει δεν τους ενδιαφέρει ο «Πολίτης»;
Απευθυνόμενος σε κάθε Καλαβρύτινό, αλλά κυρίως στους διοικούντες τους «πολιτιστικούς» συλλόγους της επαρχίας αυτής, τους καλώ να διαβάσουν καλά αυτή τη διαμαρτυρία μας.
Να συλλογιστούν την καταγωγή τους, το σκοπό του συλλόγου τους, να σκεφτούν ότι τα Καλάβρυτα και εν γένει η επαρχία αυτή έχει μια προίκα από τους προγόνους μας και αυτή είναι η ιστορία της, την οποία διάφοροι πάνε να αλλοιώσουν και εν τέλει να τη σβήσουν. Χωρίς την ιστορία της αυτή, χωρίς την Άγια Λαύρα, χωρίς το ’21, χωρίς τα ονόματα των ηρώων της θα ήταν γνωστή για τη θλιβερή επέτειο της 13ης Δεκεμβρίου 1943.
Καταλαβαίνω τις δεσμεύσεις, τις αναμενόμενες επιχορηγήσεις από το δήμο, τις φιλικές εξυπηρετήσεις, τη ρουσφετολογία κ. λ. αλλά χωρίς την ιστορία σκεφτείτε τι θα μπορούν να προβάλλουν τα παιδιά μας μετά μερικά χρόνια. Παρατηρείστε πόσο μεθοδικά και τεχνηέντως πάνε να βάλλουν στο περιθώριο, ώστε να ξεχαστεί η κάθε διαμαρτυρία για τη μεθόδευση αλλοίωσης της ιστορίας αυτής της επαρχίας.
Ο Δήμος πήρε μία απόφαση να χειριστεί εν λευκώ ο δήμαρχος το ζήτημα, και περιμένουμε (και θα περιμένουμε ίσως για πολύ) να κινηθεί. Μάλλον αυτή η απόφαση, (όπως φάνηκε) ήταν να μπεί το θέμα στις καλένδες.
Δεν μάθαμε (ακόμα) τους Αχαιούς βουλευτές που ψήφισαν (αν ψήφισαν) τα τελευταία δύο διατάγματα του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας, ώστε να τους εκφράσουμε την ευαρέσκειά μας…
Όταν λοιπόν οι πολιτικοί και οι «τοπικοί άρχοντες» έρχονται προσκεκλημένοι (ή και απρόσκλητοι) στις συνάξεις σας τώρα το καλοκαίρι, εκεί, μεταξύ «βραστού» και γλυκού κρασιού, εκεί που σας ακουμπούν την παλάμη τους φιλικά την πλάτη σας, γυρίστε και ρωτήστε τους: Ψηφίσατε τα διατάγματα αυτά;. Ποιά η αντίδρασή τους σ’ αυτές τις μεθοδεύσεις; Τι προτίθενται να κάνουν; Γιατί δεν απαντούν στα έγγραφα που τους απευθύνονται; Έχει μεγαλύτερη αξία η «θέση» και η «σταδιοδρομία» του καθενός, από την πατρίδα; Αν σας αγνοήσουν ξαναθυμηθείτε τους στις επόμενες δημοτικές και εθνικές εκλογές.
Έτσι θα δικαιολογήσετε και την πολιτιστική πλευρά των συλλόγων σας, που, μεταξύ άλλων, είναι η διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η ιστορία και οι αγώνες για την ελευθερία.
Καλά τα πανηγύρια, καλές οι εκδηλώσεις, καλοί οι χοροί, καλές και οι μεγαλόστομες κολακείες και οι φιλοφρονήσεις, αλλά υπάρχουν και όσα παρακάτω σας αναφέρουμε. Μην τα προσπερνάτε. Θα τα βρούμε μπροστά μας…
Εγώ, (όπως πιστεύω και οι υπόλοιποι της «Κίνησης»), δεν έχω υστεροβουλίες, δεν έχω βλέψεις ούτε για οφίτσια ούτε για επιχορηγήσεις, ούτε για πασαρέλα, ούτε για φωτογραφίες, ούτε για προβολή, ούτε για άγρα ψήφων. Γνωρίζω ότι στο τέλος θα με (μας) λοιδορήσουν, ακόμα και οι σκεπτόμενοι και αντιλαμβανόμενοι το λόγο της διαμαρτυρίας μας. Θα το κάνουν γιατί έτσι επιβάλλει ο συρμός του τόπου αυτού.
Αυτό όμως δεν με εμποδίζει να εκφράζω την άποψή μου και να διαμαρτύρωμαι.
Αν θέλετε ακούστε αυτά για τα οποία διαμαρτυρόμαστε και συνταχθείτε μαζί μας. Πάντα υπάρχει καιρός…
Με πικρία και απογοήτευση παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν με το θέμα γενικότερα της ιστορίας μας, που επιχειρείται η εκ βάθρων αποδόμησή της.
Ιδιαίτερα βάλλεται η τοπική μας ιστορία και δεν σας κρύβουμε τη λύπη μας και την απορία μας, για τη στάση σας, που έχετε κυρίως την ευθύνη. Από αρχής, συμπεριφερθήκατε σαν να μην πήρατε τίποτα είδηση από τις συντονισμένες μεθοδεύσεις που άρχισαν από πέρσι, με τα ανιστόρητα και προκλητικά Προεδρικά Διατάγματα. Το ίδιο και φέτος, 17 Μαρτίου, όπου ο απανταχού ελληνισμός, ντόπιοι και απόδημοι, πληροφορήθηκαν από όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης (κρατικά και ιδιωτικά) ότι η επανάσταση άρχισε από τη Μάνη και πως αυτό καθιερώθηκε για πάντα. Το εν λόγω δε γεγονός προβλήθηκε έντονα και γιορτάστηκε με λαμπρότητα και επισημότητα, με την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας.
Για τη μεγάλη ιστορία των Καλαβρύτων, εκτός από κάποια μεγαλόστομα που ειπώθηκαν μεταξύ μας, καμία απολύτως ουσιαστική αναφορά δεν έγινε από τα μέσα ενημέρωσης για τις ιστορικές αποφάσεις που πάρθηκαν, στην Αγία Λαύρα και τα σπουδαία γεγονότα που προηγήθηκαν και που ακολούθησαν. Δείχτηκαν μόνο, αποσπασματικά, κάποιες εικόνες (πίνακας Βρυζάκη, Γερμανός) να ζαχαρωθεί φέτος το χάπι, για το οριστικό «γκρέμισμα» του Λαβάρου.
Σε όλη την εορταστική διάρκεια ειπώθηκαν ή γράφτηκαν πλείστα μειωτικά ή και υβριστικά, με ανοίκειους ενίοτε χαρακτηρισμούς, σε βάρος των Αχαιών πρωταγωνιστών του αγώνα, οι οποίοι όχι μόνο πρωτοστάτησαν στα τοπικά γεγονότα, αλλά διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο γενικότερα στον αγώνα. Παραδόξως δε τούτο και από κάποιους Καλαβρυτινούς, ιδιαίτερα μάλιστα «λάβρους κατά της Λαύρας».
Για όλα αυτά καμιά απολύτως αντίδραση, που σημαίνει ότι τα αποδέχεστε.
Ακολούθησε το γεγονός της θέσης του κακέκτυπου αντίγραφου του Λαβάρου στην παρέλαση, που ήταν επακόλουθο των ύπουλων μεθοδεύσεων που προηγήθηκαν. Τότε μόνο έγινε μια χαλαρή διαμαρτυρία, από το Δήμο και μόνο, η οποία δεν ήταν απλώς υποτονική και μοιρολατρική «ηττηθήκαμε τι να κάνουμε», αλλά κυριολεκτικά ήταν «στάχτη στα μάτια» του Καλαβρυτινού κόσμου, παραδόξως δε αυτή έγινε προς τον αρχηγό του στρατού.
Αποκορύφωμα εκείνο το κατάπτυστο που έγινε στη σελίδα των ομοφυλόφιλων (ΛΟΑΤΚΙ): Στον θρυλικό πίνακα του Θ. Βρυζάκη, «Όρκος των Αγωνιστών», η επαναστατική σημαία που ανυψώνει ο Π. Π. Γερμανός αντικαταστάθηκε με το διακριτικό τους. Ακόμα και γι’ αυτό, που δεν ήταν τυχαίο αλλά έργο αθέατων, δεν έγινε καμιά απολύτως διαμαρτυρία, κάνατε σαν να μην το είδατε.
Θεωρούμε βέβαιο πως αν από την αρχή γίνονταν συντονισμένες ενέργειες και με προβολή των αναμφισβήτητων ιστορικών στοιχείων και κάλεσμα για ομαδική διαμαρτυρία όλου του Καλαβρυτινού κόσμου, δεν θα γκρεμιζόταν μια παράδοση που την υιοθέτησαν εκείνοι που αγωνίστηκαν και διατηρήθηκε αναλλοίωτη δύο περίπου αιώνες.
Επειδή δεν βλέπουμε να υπάρχει εκ μέρους σας διάθεση, έστω και τώρα, για σωστές ενέργειες αποφασίσαμε να στείλουμε τη διαμαρτυρία -Υπόμνημα που ακολουθεί στους αρμοδίους. Δεν τρέφουμε αυταπάτες πως θα τύχει ευμενούς υποδοχής, προσδοκούμε, όμως, πως και άλλοι θα βοηθήσουν, για να ακολουθήσουν κοινές και από κοινού συντονισμένες και μαχητικές στη συνέχεια ενέργειες, γι’ αυτό και παρακαλούμε, με την ευκαιρία, όσους θέλουν να βοηθήσουν να επικοινωνήσουν μαζί μας.
Δηλώνουμε ιδιαίτερα πως πρόθεσή μας δεν είναι να αντιδικήσουμε μαζί σας, απεναντίας μάλιστα. Ευχόμαστε και παρακαλούμε να αναλάβετε εσείς, και από κοινού, σχετική πρωτοβουλία με συγκεκριμένες, ουσιαστικές και δυναμικές ενέργειες στους αρμόδιους. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι βέβαιο πως θα αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια.
Θεωρούμε επαρκή τα στοιχεία που παραθέτουμε στο υπόμνημα μας και δίκαιες τις προτάσεις που κάνουμε, χωρίς να σημαίνει αυτό πως δεν μπορούν να γίνουν αλλαγές. Είναι βέβαιο πως μια τέτοια ενέργειά σας θα την ακολουθήσει όλος σχεδόν ο Καλαβρυτινός κόσμος, που είναι όχι μόνο επιθυμία του, αλλά και απαίτησή του. Εμείς δηλώνουμε πως τότε θα είμαστε συνέχεια δίπλα σας.
Θεωρούμε πως αυτή είναι η θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας του κόσμου που σας ψήφισε και δεν θα πρέπει να την αγνοήσετε. Για ένα τέτοιο ιερό και ηθικό θέμα η όποια σιωπή είναι ενοχή, προσβολή στη μνήμη των προγόνων μας. Η ιστορία μας είναι το πιο ιερό και πιο πολύτιμο που διαθέτει η ιστορική και μαρτυρική επαρχία μας, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία γενικότερα της Αχαΐας και ευρύτερα. Είναι χρέος όλων μας να την υπερασπιστούμε και ο καθένας μας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν. Θα φέρουμε βαρύτατη ευθύνη αν αφήσουμε να σβήσει η ιστορική απόφαση που πάρθηκε στην Αγία Λαύρα και οι σπουδαίες ενέργειες που ακολούθησαν, καθοριστικά για την έκβαση του αγώνα, ιδιαίτερα μάλιστα τις πρώτες κρίσιμες ημέρες.
Για την άτυπη κίνηση: «ΤΙΜΗ ΣΤΗ ΛΑΥΡΑ»
Αθανάσιος Φωτόπουλος, πρ. καθηγητής ιστορίας Πανεπιστημίου Πατρών και νυν πρόεδρος Ομίλου Πελοποννησιακών Σπουδών.
Με πικρία, απογοήτευση και ανησυχία παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό με το θέμα της ιστορίας μας, όπου επιχειρείται με μεθοδευμένη και συντονισμένη μορφή η παραχάραξή της. Το γεγονός αυτό είναι, προφανώς, εναρμονισμένο με τις επιδιώξεις της ορατής πλέον «τάξης πραγμάτων», που έχει εισβάλει στην εθνική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή των λαών. Επιχειρείται, βαθύτερα, να αφαιρεθεί η ιστορική μνήμη των λαών, να διαβρωθούν οι μητρικές γλώσσες τους, να καταργηθούν οι εθνότητες, με επακόλουθο να μεταβληθούν, έτσι, οι λαοί σε ένα ανώνυμο και άβουλο καταναλωτικό κοινό. Στη χώρα μας το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο. Οι στρατευμένοι θιασώτες της δεν ερμηνεύουν τα γεγονότα και τις καταστάσεις με βάση τις ιστορικές πηγές, και ιδιαίτερα τις πρωτογενείς, αλλά με κατασκευασμένες ιδεοληψίες, με το δολερό επιχείρημα περί δήθεν «αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας».
Ιδιαίτερα βάλλεται η τοπική μας ιστορία, επειδή είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την ιερή μας παράδοση, όπου μέσα σ’ αυτή κυρίως παραμένει χαραγμένη η ιστορική μνήμη του λαού μας. Δεν θεωρούμε τυχαία τα γεγονότα που θα αναφερθούν στη συνέχεια, ούτε το θέμα της θέσης του κακέκτυπου αντιγράφου του Λαβάρου στην παρέλαση, ούτε ακόμα το βέβηλο που έγινε στη σελίδα των ομοφυλόφιλων (ΛΟΑΤΚΙ), όπου στον θρυλικό πίνακα του Θ. Βρυζάκη, «Όρκος των Αγωνιστών», η επαναστατική σημαία που ανυψώνει ο Π. Π. Γερμανός αντικαταστάθηκε με το διακριτικό τους.
Μέσα δε στη σύγχυση που επικρατεί παρατηρείται το παράδοξο: να συμπορεύονται με τους στρατευμένους της ληστρικής παγκοσμιοποίησης και μερικοί του αριστερού χώρου που θέλουν να προβάλουν πρωτίστως την επανάσταση ως ταξική, διαψεύδοντας ακόμα και τους πρωταγωνιστές του αγώνα. Ο Κολοκοτρώνης τονίζει στα απομνημονεύματά του: «…Ο δικός μας πόλεμος, ήταν έθνος με άλλο έθνος, που άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί… ο Σουλτάνος δεν ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον Ελληνικό λαό ως λαό, αλλά ως σκλάβους και είπαμε ελευθερία ή θάνατος». Μέσα σ’ αυτό το συσκοτισμό δεν λείπουν ακόμα και φαινόμενα μικρόψυχου τοπικισμού, που νοθεύουν τον παλλαϊκό χαρακτήρα της Επανάστασης.
Μετά από την εισηγητική παρένθεση διαμαρτυρόμαστε ειδικότερα για τα εξής:
Ως γνωστόν, από το 1838 μέχρι και πέρυσι όλη η χώρα εόρταζε την 25η Μαρτίου ως εθνική επέτειο έναρξης του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων, όπως καθιερώθηκε με το Β. Δ. Διάταγμα, 980/1838, το οποίο έχει ως ακολούθως: «Επί τη προτάσει της Ημετέρας επί των εκκλησιαστικών και της δημόσιου Εκπαιδεύσεως Γραμματείας θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου , λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Έλληνα, δια την εν αυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος, δια την καθ΄αυτήν έναρξιν του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν Εθνικής Εορτής και διατάττομεν την διαληφθείσαν Γραμματείαν να δημοσιεύση και ενεργήσει το παρόν Διάταγμα».
Στις 12-3-2020 το «διηνεκές» ανεπίτρεπτα παραβιάστηκε και, με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων, μεθοδεύτηκαν τα εξής πρωτάκουστα, όπου πέρα από ανεπίτρεπτα για εθνικά θέματα, είναι ανιστόρητα και διχαστικά: Την ως άνω ημερομηνία εκδόθηκε το Π.Δ. 35/2020, με το οποίο καθιερώθηκε η 17η Μαρτίου ως έναρξη του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων από την Ανατολική Μάνη, Νομού Λακωνίας. Την ίδια μέρα εκδόθηκε και το Π. Δ. 36/2020, όπου καθιερώθηκε η 17η Μαρτίου ως έναρξη του ένοπλου αγώνα, και από τη Δυτική Μάνη, Νομού Μεσσηνίας. Και τα δύο αυτά διατάγματα δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως την ίδια μέρα ΦΕΚ 61/Α/12-3-2020. Έτσι φέτος, έτος εορτασμού των 200 χρονών, γιορτάστηκε με λαμπρότητα και επισημότητα ή έναρξη του ένοπλου αγώνατην 17η Μαρτίου.
Διερωτώμεθα: Αν στις 17 Μαρτίου γιορτάζουμε την έναρξη του ένοπλου αγώνα της επανάστασης, που άρχισε όπως ορίζουν τα προαναφερθέντα Π.Δ., στις 25 τι γιορτάζουμε; Πότε ξεκίνησε στα υπόλοιπα μέρη;
Το περίεργο είναι πως στην Αερόπολη και σε όλη τη Μάνη δεν υπήρχαν όχι μόνο ένοπλες τουρκικές δυνάμεις, αλλά ούτε καν Τούρκοι πολίτες. Πέρα απ’ αυτό καμιά απολύτως ιστορική πηγή της εποχής δεν αναφέρει το εν λόγω γεγονός. Ο Κολοκοτρώνης που ήταν στην περιοχή δεν λέει τίποτα στα απομνημονεύματά του και οι τοπικές πηγές είναι συγκεχυμένες.
Πρόθεσή μας δεν είναι να αντιδικήσουμε ή να αμφισβητήσουμε το γεγονός, απεναντίας. Πρέπει, όπως παντού, να έγινε εκείνες τις ημέρες, κάποια σύσκεψη μάλλον από τους Ηλία και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, μαζί με τους οπλαρχηγούς της Ανατολικής Μάνης. Συνηγορεί σ’ αυτό αόριστα ο Φιλήμων την οποία και τοποθετεί μετά από τη σύσκεψη στην Αγία Λαύρα: «Και ιδού εν τη Λακωνία λαμβάνει χώραν δευτέρα της εν Λαύρα συστηματική σύσκεψις καθ’ ην και ο Ηλίας και Κυριακούλης Μαυρομιχάλαι και ο Διονύσιος Τρουπάκης και άλλοι των Λακώνων οπλαρχηγοί» (Αρχή Γ΄ Τόμου). Όχι όμως και έναρξη της επανάστασης, αυτή η τιμή ανήκει σε όλα τα μέρη και με συμβατική ημερομηνία την 25η Μαρτίου. Επισημαίνουμε ιδιαίτερα πως οι όποιοι μεροληπτικοί διαχωρισμοί διχάζουν και αποπροσανατολίζουν.
Κατόπιν των ανωτέρω παραθέτουμε στη συνέχεια αναμφισβήτητα ιστορικά στοιχεία τα οποία θεωρούμε πως ξεκαθαρίζουν την αλήθεια και παρακαλούμε θερμά, να τύχουν της προσοχής σας.
Φιλική Εταιρεία-Επανάσταση στη Μολδοβλαχία.
Την επανάσταση την αποφάσισε,τη σχεδίασε, την οργάνωσε και τηνξεκίνησεη Φιλική Εταιρεία για την οποία ο Κολοκοτρώνης είπε: «Άγιο το χώμα εκείνων που την εφεύρηκαν». Στη συνέχεια ανέθεσε την αρχηγία στον Α. Υψηλάντη, ο οποίος στις 24 Φεβρουαρίου 1821 στο Ιάσιο κήρυξε και άρχισε τον αγώνα. Αυτό δεν έγινε για να απελευθερώσει τη Μολδοβλαχία, από κει ο στρατός θα κατέβαινε στην Κεντρική Ελλάδα που και αυτή θα επαναστατούσε. Άρα η επανάσταση είναι μία και αδιαίρετη και στην ουσία άρχισε στις 24 Φεβρουαρίου 1821, εκτός Ελλάδος. Έγιναν και κει πρωτόγνωροι ηρωισμοί, αυτοθυσίες ολοκαυτώματα: στο Δραγατσάνι με την ηρωική θυσία των ιερολοχιτών, στο Σκουλένι αγώνας μέχρι τον τελευταίο νεκρό, το ολοκαύτωμα στη μονή Σέκου κ. ά.
Γεγονότα στην Κεντρική Ελλάδα.
Εν όψει της Επανάστασης, σε όλη σχεδόν την Κεντρική Ελλάδα, γίνονταν πυρετώδεις προετοιμασίες με συγκεντρώσεις, αποφάσεις και ορκωμοσίες, όπως, προφανώς και στην Αερόπολη. Μερικές δε μείζονος σημασία, όπου λόγω της σπουδαιότητάς τους, αναφέρονται από πλείστες πηγές, όπως ενδεικτικά:
1) Το Σούλι υπήρξε η πρώτη ελληνική περιοχή που ελευθερώθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1820, μετά από σκληρούς αγώνας.
2) Αρχές Φεβρουαρίου 1821 έγινε αποφασιστική σύσκεψη στη Λευκάδα. Συμμετείχαν: Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης, Πανουργιάς, Μακρής και πολλοί άλλοι οπλαρχηγοί. Παρευρέθηκαν ακόμα και οι Ηλίας Μαυρομιχάλης και Τομπάζης. Ακολούθησε δοξολογία, ορκωμοσία και μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού αποφασίστηκε η προετοιμασία για έναρξη στις 25 Μαρτίου.
3) Η σπουδαία σύσκεψη στη Βοστίτσα, 26-29 Ιανουαρίου 1821. Μπορεί τις πρώτες ημέρες να υπήρξε διαφωνία, δεν ήταν όμως διαφορετικού σκοπού, αλλά τακτικής. Δισταγμούς αν είναι κατάλληλη η στιγμή, είχαν πολλοί. Μεταξύ αυτών ο Μαυρομιχάλης, οι Νοταραίοι και ιδιαίτερα οι Κοραής και Καποδίστριας.
Οι παρόντες, που ήταν τα πιο επιφανή μέλη της Φιλικής Εταιρίας, είχαν μεγάλη ευθύνη, απέναντι του λαού. Διαπίστωσαν ότι με την επιπόλαιη συμπεριφορά του Παπαφλέσσα κινδύνευε η μυστικότητα. Είχε προσόντα, όπως θάρρος, πατριωτισμό, αποφασιστικότητα, αλλά και κάποια αρνητικά. Ο Φίνλεϋ γράφει: «…Δραστηριότερος απόστολος … Η ακόλαστος διαγωγή του, η έλλειψη πάσης φιλαληθείας και η φθοροποιός σπατάλη του, τον καθιστά ακατάλληλο προς πάσαν μυστική υπόθεση χρήζουσα περισκέψεως…». Τις επόμενες ημέρες υπήρξε σύνθεση απόψεων και πάρθηκαν ουσιαστικές αποφάσεις: α) Να μην πάνε στην Τρίπολη και αν πιέζονταν να αρχίσει η επανάσταση. β)Έγινε συγκέντρωση χρημάτων. Ο Φίλνεϋ γράφει: «συγκέντρωσαν δύο χιλιάδες λίρες στερλίνες για όπλα και πολεμοφόδια». γ) Εστάλη στις 29-1-1821 επιστολή στην Ύδρα και στις Σπέτσες, όπου αναφέρει: «Πέμπεται για να σας κοινολογήσει όσας ιδέας και φρονήματα έχομε εμείς περί του προκειμένου σκοπού… ίνα συντρέχωμεν εις το έργον δια συμφώνου…».
Γεγονότα Αγίας Λαύρας και Καλαβρύτων.
Θα αναφερθούμε εκτενέστερα σ’ αυτά που οι διαστρεβλωτές, παρά τα αναμφισβήτητα στοιχεία, επιμένουν να τα διαγράψουν και Παρακαλούμε να προσεχτούν.
Από τις αρχές περίπου του 1821 οι τουρκικές αρχές είχαν υποπτευθεί πως κάτι ύποπτο συμβαίνει. Γι’ αυτό κάλεσαν στην Τρίπολη όλους τους πρόκριτους και αρχιερείς, δήθεν για σύσκεψη, αλλά με σκοπό να τους φυλακίσουν. Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε ο Π. Π. Γερμανός στα Καλάβρυτα και σε σύσκεψη που έκαναν αποφάσισαν να μην πάνε, και τούτο φυσικά εν όψει της επανάστασης που θα άρχιζε στις 25 Μαρτίου, σύμφωνα με το σχέδιο του Υψηλάντη. Αυτό το διαφωτίζει πλήρως ένα υψίστης σημασίας αδιαφιλονίκητο γεγονός πουφανερώνει παράλληλα ξεκάθαρα και τις προθέσεις τους για επανάσταση: Έστειλαν επιστολή, με ημερομηνία 7 Μαρτίου 1821, στον Κανέλλο Δεληγιάννη που έλεγε:
«Ο Πατρών Γερμανός και άλλοι, Καλάβρυτα. Προς Κανέλλο Δεληγιάννη, Λαγκάδια. «Άρχοντες και φίλοι Παπαγιανναίοι…επληροφορήθημεν ότι οι αλλογενείς διαλογίζονται καθ’ ημών κακά άτινα θέλει εκπληρωθώσιν μετά την σύναξιν όλων μας εις Τριπολιτσάν, τούτον ένεκεν ενεκρίναμεν ασύμφορον την αφιξίν μας εις τα εκεί, δια να μην ριψοκινδυνεύσωμεν, εν καιρώ που οι ελπίδες μας είναι εγγύς, και όπου βλέπομεν ότι`η κίνησις του σκοπού οργανίζεται…Πεπεισμένοι δε εις την αδελφικήν αγάπην σας… άμα του λαβείν το παρόν μας, να κάμετε κάθε τρόπον δια να είμαστε σύμφωνοι εις τα επιχειρήματα, δια να μη καταντήσωμεν εις εμφυλίους διαφωνίας και τότε το τέλος έσται ολέθριον…». 1821 7 Μαρτίου… Ο Πατρών Γερμανός, ο Κερνίτσης Προκόπιος, Σ. Χαραλάμπης, Α. Ζαΐμης, Ασημ. Φωτήλας, Σ. Θεοχάρους». (Αρχείο Καν. Δεληγιάννη).
Στη συνέχεια όμως οι Τούρκοι τους πίεζαν και πληροφορήθηκαν πως θα τους πήγαιναν σιδηροδέσμιους. Ο Χουρσίτ είχε παραγγείλει στον αντικαταστάτη του στην Τρίπολη: «..Αν δεν έπιασες τους Αχαιούς τίποτα δεν έκανες αυτοί είναι το κλειδί της Φιλικής Εταιρείας». Έτσι στις 9 Μαρτίου ξεκίνησαν συνοδεία τουρκικής φρουράς. Πριν φύγουν συνέταξαν ένα πλαστό γράμμα, πως τους το στέλνει δήθεν κάποιος γνωστός τους από Τρίπολη, ο οποίος τους συνιστούσε να μην πάνε γιατί οι Τούρκοι θα τους σκοτώσουν. Έτσι τα μεσάνυχτα έφυγαν κρυφά από το χάνι που διανυκτέρευσαν, αφήνοντας το γράμμα, και κατευθύνθηκαν στην Αγία Λαύρα. Εκεί συγκεντρώθηκαν και πολλοί οπλαρχηγοί της περιοχής. Η ενέργειά τους αυτή ήταν καθαρά επαναστατική πράξη.
Σύσκεψη στην Αγία Λαύρα.
Το 7ήμρο μεταξύ 10-17 Μαρτίου οι συγκεντρωμένοι ζούσαν αγωνιώδεις στιγμές. Το μυστικό της επανάστασης είχε μαθευτεί στην τουρκική αρχή. Οι περισσότεροι από τους αρχηγούς της Πελοποννήσου ήταν φυλακισμένοι. Ο Πετρόμπεης είχε στείλει εκεί ομήρους το γιό του Αναστάσιο και τον ανιψιό του Πικουλάκο. Τα πάντα ήταν ανέτοιμα και το κυριότερο έλειπαν όπλα και πολεμοφόδια. Ο Κόκκινός Γράφει: «Ο Χαραλάμπης που πήγε στην Ύδρα με απογοήτευση πληροφορήθηκε πως τίποτα δεν ήταν αληθές από τα λεχθέντα από τον Παπαφλέσσα…». Επόμενο ήταν να επικρατεί το κλίμα που αναφέρει ο Φωτάκος: «Οι ευρισκόμενοι στο μοναστήρι ήταν φοβισμένοι και απελπισμένοι… αμηχανούντες τι να πράξουν». Με τη φράση αυτή δεν αποδίδει δειλία ή φυγομαχία ή άρνηση για την επανάσταση, απλώς φανερώνει την τραγική θέση στην οποία είχαν περιέλθει. Οι συνέπειες θα ήταν τραγικές όχι μόνο γι’ αυτούς που αρνήθηκαν να πάνε οι οποίοι σίγουρα θα αποκεφαλίζονταν, αλλά και για πολύ άλλο κόσμο. Ο Φιλήμων Γράφει: «Βαριά η ευθύνη τους. Δεν διακυβεύετο η ύπαρξη κάποιων προσώπων, αλλά η τύχη όλου του τόπου. Τα τραγικά του 1769 ήταν νωπά στη μνήμη τους».
Επόμενο ήταν να υπάρχουν διάφορες γνώμες τελικά επικράτησε του Φωτήλα ο οποίος έκανε δραματική έκκληση, την οποία περιγράφει ο Φωτάκος: «Ότι μπορέσαμε κάναμε , αρκετά μακρύναμε τον καιρό, στο εξής οι Τούρκοι δεν μας πιστεύουν. Όπως έφτασαν τα πράγματα η γνώμη είναι να πιάσουμε τα όπλα. …Οι λόγοι αυτοί του Φωτήλα υπήρξαν η στερνή τους απόφαση».
Το γεγονός αυτό το επιβεβαιώνει και ο Φιλήμων: «Ο Π.Π. Γερμανός και ο Ζαΐμης κυριεύονταν υπό δισταγμό, αλλά του Φωτήλα προτείνοντας και του Χαραλάμπη υποστηρίζοντας οι πλείστοι δέχτηκαν την έναρξη του πολέμου…».
Η εν λόγω απόφαση πάρθηκε προφανώς πριν από τις 15 Μαρτίου. Όπως προαναφέρθηκε ο Φιλήμων την τοποθετεί πιο μπροστά από της Αερόπολης. Τούτο φαίνεται και από το εξής που αναφέρει ο Φωτάκος: «Πριν και μετά τις 15 Μαρτίου αποφάσισαν να σκοτώνουν τους διασκορπισμένους Τούρκους που κατέφευγαν στην Τριπολιτσά, για να μη λένε αυτά που έβλεπαν». Και πράγματι: Στις 14 Μαρτίου στις Πόρτες Αγριδίου φονεύονται τρεις Τούρκοι ταχυδρόμοι. Την επομένη οπλοφόροι έστησαν ενέδρα στη θέση Χελωνοσπηλιά που θα περνούσε Τούρκος φοροεισπράκτορας με τον τραπεζίτη Ταμπακόπουλο συνοδευόμενοι από τουρκική φρουρά 10 ανδρών. Πρόλαβαν να πιάσουν τα 4 ζώα με το φορτίο με τους συνοδούς τους. Στις 14 στο χωριό Λιβάρτζι σκότωσαν δύο Τούρκους εισπράκτορες. Στις 17 οπλοφόροι από το χωριό του Σοποτού φόνευσαν δύο Τούρκους τσιφλικάδες που έφευγαν έντρομοι για Τρίπολη. Την ίδια μέρα στο Χωριό Αρφαρά φονεύθηκαν 8 Τούρκοι φοροεισπράκτορες. Στις 18 χτυπήθηκε ομάδα Τουρκαλβανών που πήγαιναν από την Άμφισσα στην Τρίπολη με θύματα γύρω στους 15 με 20 νεκρούς.
Ο διοικητής (βοεβόδας) των Καλαβρύτων Αρναούτογλου έντρομος απ’ αυτά τα γεγονότα ξεκίνησε με τη συνοδεία του να πάει για ασφάλεια στην Τρίπολη στις 16 ή 17 Μαρτίου. Αγωνιστές της περιοχής είχαν στήσει καρτέρι και σκότωσαν ένα Αιθίοπα δούλο και τον φροντιστή που προπορεύονταν. Όταν εκείνος αντιλήφθηκε τα γεγονότα επέστρεψε πανικόβλητος με τη συνοδεία του στα Καλάβρυτα.
Μετά από την απόφασή τους για κήρυξη της επανάστασης επόμενο ήταν να ακολουθήσουν, λιτανεία, ορκωμοσία και η ύψωση επαναστατικής σημαίας. Αυτά άφησαν, προφανώς, να γίνουν στις 17 Μαρτίου για να συνδυαστούν με την εορτή του Πολιούχου της Μονής, Αγίου Αλεξίου. Ότι σίγουρα έγιναν την ημερομηνία αυτή, πέρα από τον εορτασμό του Αγίου, το επιβεβαιώνουν τα εξής:
α) Ο Ιωάννης Κωλέττης ως υπουργός εσωτερικών υπέβαλε, στις 22 Ιανουαρίου 1835, πρόταση Νόμου στο βασιλιά Όθωνα για θέσπιση εορτασμού την 25η Μαρτίου. Στην εισήγησή του αναφέρει ότι ο περίφημος Γερμανός κήρυξε την επανάσταση στις17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, και γενικεύτηκε την 25η Μαρτίου. (Κων. Διαμαντής «Πρόταση καθιερώσεως εθνικών επετείων …». Σύγγραμμα της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας τομ 73 σελ 314, όπου αναδημοσιεύεται όλο το κείμενο).
β) Υπάρχει το εξής σπουδαίο γεγονός που σχετίζεται μ’ αυτά: Το 1836 που έγινε ο γάμος του βασιλιά Όθωνα με την Αμαλία κόπηκε μια σειρά από 12 αναμνηστικά μετάλλια, με κύριο θέμα την επανάσταση του 1821. Στη μια όψη, ενός εξ αυτών, εικονίζεται ο Γερμανός να κρατά υψωμένη σημαία και σταυρό και δύο ενόπλους αγωνιστές, σε στάση ορκωμοσίας ή χαιρετισμού και γύρω αναγράφεται: «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 25 ΜΑΡΤ. 1821-ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΥΨΩΣΩ ΑΥΤΟΝ». Στην άλλη όψη εμφανίζεται ασκεπής η προτομή του Π. Π. Γερμανού και γύρω φέρει την επιγραφή: «ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΑΤΡΩΝ». Το σπανιότατο αυτό μετάλλιο βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
γ) Φυλλάδιο επωνομαζόμενο «Ιστορικαί αλήθειαι…», αναφέρει: «επί της ενάρξεως της επαναστάσεως μας εν Αγία Λαύρα και εν Καλαβρύτοις ήτον πρώτος ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας είχε δεκαπέντε περίπου μπολουξίδες …τον ανδρείον αναγνώστη Κορδή σημαιοφόρον όστις εβάσταξε την πρώτην σημαίαν της παλιγεγενεσίας, όταν εψάλη ικετήριος δοξολογία εις τον Ύψιστον υπέρ ευοδώσεως της Ελληνικής κατά των Τούρκων επιχειρήσεως 17 Μαρτίου 1821 εν τω Ναώ της Υπεραγίας Θεοτόκου… Σημαίαν εικονίζουσιν εις τας χείρας ιεράρχου Γερμανού».
δ) Η συνθηματική επιστολή που έστειλαν οι οπλαρχηγοί Ν. Σολιώτης και Α. Σκαλτσάς στον Παπαφλέσσα, στη Μεσσηνία:«Χθες ετελέστη το στεφάνωμα. Και έστω προς γνώσιν σας. Καλάβρυτα 19 Μαρτίου 1821»
ε) Η μαρτυρία μιας 20χρονης τότε κοπέλας ονομαζόμενη Γεωργούλα Μπαλιάτσου, από το χωριό Παγκράτι, όπως τα διηγήθηκε στον αείμνηστο γνωστό ιστοριοδίφη Αλέκο Μπίκο: «ήθελε δυο μέρες ναρθεί του Αγιαλεξού, που θα πηγαίναμε στην Αγία Λαύρα να λειτουργηθούμε. Αφού κάναμε τις προετοιμασίες εγώ ζαλώθηκα τα συμπράγκαλα και ξεκινήσαμε… Σαν ξαναφάναμε στο Μοναστήρι ακουμπήσαμε εμείς οι τσούπες τις ζαλιές μας ψηλά στο λόγγο και οι άνδρες κατεβήκανε κάτω να βαρέσουνε τον Τούρκο».
Το γεγονός της απόφασης, της δοξολογίας και ύψωσης του Λαβάρου το επιβεβαιώνουν πλείστα άλλα αναμφισβήτητα ιστορικά στοιχεία, ανεξάρτητα αν σε κάποια δεν αναφέρεται ημερομηνία ή αναφέρεται παραπλήσια.
α) Ο ιστορικός και γιατρός Φρανσουά Πουκεβίλ 1770-1838 αναφέρει: «Έκανε δοξολογία στην Αγία Λαύρα, η οποία αντήχησε εκ των επευφημιών των πιστών…».
β) Αναμφισβήτητη απόδειξη αποτελεί το έγγραφο της «Επιτροπής Εκδουλεύσεως του Αγώνος», της οποίας πρόεδρος ήταν ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, γραμματέας ο Φιλήμων και μέλη άλλα επίσημα πρόσωπα, όπου αναφέρεται: «Ο εν Αγία Λαύρα υψώσας τη σημαία της Επαναστάσεως, γνωστός εις το πανελλήνιο δια τας εις την πατρίδα εκδουλεύσεις του και θυσίες του».
γ) Όταν το 1844 γεννήθηκε θέμα αν το λάβαρο που ανυψώθηκε στην ορκωμοσία ήταν η εικόνα της Παναγίας, ή μια άλλη που είχαν φέρει οι αγωνιστές της Κερπινής κλήθηκαν να μαρτυρήσουν επίσημα πρόσωπα που ήταν στην ορκωμοσία και ζούσαν. Κατέθεσαν ενόρκως, ο αντιστράτηγος Β. Πετιμεζάς και ένδεκα άλλοι οπλαρχηγοί. Το ίδιο βεβαίωσαν ενόρκως ο διάκονος του Γερμανού και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών Θεόφιλος και ο έπαρχος Καλαβρύτων Αλ. Δεσποτόπουλος. Ο όρκος την εποχή εκείνη ήταν ιερός και απαραβίαστος.
δ) Ο Β. Πετιμαζάς στα απομνημονεύματά του: «..ψάλλοντες εις τον Θεόν δοξολογία και ορκισθέντες επί του ιερού Ευαγγελίου ύψωσαν τη σημαία εις την Αγία Λαύρα…».
ε) Ο οπλαρχηγός Σπυρόπουλος σε αναφορά του αναφέρει: «…ήμουνα ένας απ’ αυτούς που σήκωσαν το χέρι για να κρατήσουν την υψωθείσα και ευλογηθείσα Ελληνική Σημαία από τον αοίδιμον Γερμανό με τον οποίο συνιδοιπόρησα από την Πάτρα στη Λαύρα…».
Αλλά και πλείστοι ξένοι της εποχής εκείνης, όπου μεταξύ αυτών: Ρεϋμπώ, Ο Άντερσον, Σάμουελ Χάου, Πρόκες Όστεν, Γκόρντον, Μάουερ και άλλοι.
Από τη λογοτεχνία: Ο Βαλαωρίτης: «Στου Γερμανού το μέτωπο γλυκοχαράζει του γένους το ξημέρωμα». Ο Παλαμάς: «Όταν λέμε ότι ο Γερμανός ύψωσε τη σημαία της ελευθερίας το φανταζόμαστε, το αισθανόμαστε αυτή είναι η αλήθεια».
Αναμφισβήτητη απόδειξη οι μνημειώδεις πίνακες του Θ. Βρυζάκη και Γερμανού Ες. Οι μεγάλοι αυτοί καλλιτέχνες, που ήταν σύγχρονοι της επανάστασης, ποτέ δεν θα ζωγράφιζαν μη υπαρκτά γεγονότα.
Η σπουδαιότητα των γεγονότων στα Καλάβρυτα φαίνεται ξεκάθαρα από το σημείωμα (Γιαφτά) που κρέμασαν στο λαιμό του απαγχονισμένου Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄. «Για τα γεγονότα των Καλαβρύτων…».
Ο σπουδαίος ιστορικός Γ. Παπανδρέου, σε μελέτη του που δημοσιεύτηκε στο «Δελτίο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας» αναφέρει: «Αι λέξεις Αγία Λαύρα και ελληνική επανάστασις εν τη συνειδήσει ολοκλήρου του έθνους θεωρούνται συνώνυμοι, την δε ιδέαν ταύτην ουδείς εκ των μεγάλων ανδρών επιχείρησε να διαψεύσει ή καν να αμφισβητήσει».
Η σημαντικότερη απόφαση που πήραν στην Αγία Λαύρα ήταν να αρχίσει αμέσως η στρατολογία, ο Φιλήμων αναφέρει: «…Αποφάσισαν να αποσυρθούν εις δυνατούς της Αχαΐας τόπους και να αρχίσουν μυστική στρατολογία…». Έτσι την επομένη ή τη μεθεπόμενη της ορκωμοσίας, 18 ή 19 Μαρτίου έφυγαν από κει: Ο Παν. Φωτήλας και Γ. Λεχουρίτης προς την περιοχή Τριποτάμων. Οι Γερμανός και Α. Ζαΐμης προς την Πάτρα. Οι Λόντος και Μελετόπουλος στις περιοχές του Αιγίου. Έτσι, σύμφωνα με το σχέδιο, στις 23 Μαρτίου κατέφθαναν στην Πάτρα στρατεύματα από όλες τις γύρω περιοχές (Καλαβρύτων, Αιγιαλείας, Τριταίας, Ηλείας, Νεζεροχώρια κλπ.). Αυτό το επιβεβαιώνουν πλείστα ιστορικά στοιχεία, όπως ενδεικτικά: Ο φιλήμων: «Οι Τούρκοι των Πατρών μόλις έμαθαν πως ο μητροπολίτης Γερμανός και ο Α. Ζαΐμης ήρθαν στα Νεζερά και ενεργούν στρατολογία ανησύχησαν και πήγαν τις οικογένειές τους στο Κάστρο». Αυθεντική μαρτυρία έχουμε από τον οπλαρχηγό Διονύσιο Ευμορφόπουλο (1780-1861) από την Ιθάκη. Στα απομνημονεύματά του γράφει: «… ο Λόντος μετέβηκε στη Βοστίτσα, εγώ μετά του Ζαΐμη μετέβηκα στο χωριό Άγιο Βλάση, όπου έγινε συγκέντρωση στρατοπέδου. Εκεί έφτασαν οι αρχιερείς Γερμανός και Κερκίνης Προκόπιος και ενεργούσαν όλοι με μεγάλη δραστηριότητα ».
Έναρξη της Επανάστασης στα Καλάβρυτα.
Από τη μονή της Λαύρας δεν είχαν φύγει όλοι, είχαν παραμείνει οι Ασημάκης Φωτήλας, ο Σ. Χαραλάμπης, Ι. Παπαδόπουλος, Σωτ. Θεοχαρόπουλο με στρατιωτική δύναμη υπό την ηγεσία Βασίλη και Νίκου Πετιμεζά, Νίκου Σολιώτη και άλλων, και άρχισαν αμέσως να κάνουν στρατολογία στις γύρω περιοχές. Ο Φωτάκος αναφέρει επιστολή του Χαραλάμπη προς τους κατοίκους:«Διορίστηκε με απόφαση μας ο καπετάν Κωσταντής Πετιμεζάς να έλθει να συνάξει στρατιώτες. Όσοι είστε ικανοί και με άρματα να τον ακολουθήσετε». Επομένως υπήρχαν σημαντικά πρόσωπα, απ’ αυτά που βρίσκονταν στη Λαύρα.
Ή έναρξη ουσιαστικά άρχισε στις 21 Μαρτίου, όπου οι προαναφερθέντες ξεκίνησαν από τη Μονή της Λαύρας, με δύναμη 600 και πλέον ανδρών και έκαναν συντονισμένη επίθεση στην πόλη των Καλαβρύτων την οποία απελευθέρωσαν την ίδια μέρα. Στη μάχη σκοτώθηκαν δύο άνδρες και τραυματίστηκαν τρεις μεταξύ αυτών ελαφρά και ο Ν. Σολιώτης. Ότι πρώτη ξεκίνησε η επαρχία Καλαβρύτων το επιβεβαιώνουν πλείστα πρόσωπα που έζησαν από κοντά τα γεγονότα, όπως:
Ο ιστορικός Φωτάκος: «Στην αρχή της επανάστασης πρώτη κινήθηκε η επαρχία Καλαβρύτων…».
Ο Φιλήμων: «Τα Καλάβρυτα πιστή ηχώ του Υψηλάντη δίνουν το σύνθημα. Από την Αίτνα των Καλαβρύτων κατέβαινε σαν ποταμός λάβας η επανάσταση…».
Ο Γ. Αινίαν γραμματέας του Καραϊσκάκη: «Είναι αναντίρρητος αλήθεια ότι η Αχαΐα πρώτη ξεκίνησε τη σημαία στον υπέρ της ανεξαρτησίας πόλεμο».
Ο Κολοκοτρώνης που μιλάει για τη μάχη στον Άγιο Αθανάσιο Καρύταινας 28 Μαρτίου: «Η πρώτη νίκη κατά των Τούρκων, των Καλαβρύτων πρώτα»
Η επιστολή Επισκόπου Έλους (πόλη της Λακωνίας) Άνθιμου και εκεί οπλαρχηγών, που εστάλη στην Ύδρα: «…βλέποντες φανερά τον κίνδυνο αφανισμού του γένους κινήθηκε η επανάσταση πρώτον από τα Καλάβρυτα και δεύτερον εκ μέρους της Μάνης και κυριεύθηκαν όλα σχεδόν τα ενδότερα μέρη του Μωρέως…».
Το ίδιο: ο ιστορικός Βακαλόπουλος, ο καθηγητής Παύλος Καρολίδης, ο γραμματέας του Κολοκοτρώνη Θ. Ρηγόπουλος και πολλοί άλλοι.
Δεν θα παρασυρθούμε από τοπικιστική έπαρση, περί «πρωτιάς», ούτε φυσικά το ζητούμε, δεν πρέπει όμως να χαριστεί αυτό σε κανένα μέρος. Αν η απόφαση που πάρθηκε στην Αερόπολη την 17η Μαρτίου, θεωρείται έναρξη του ένοπλου αγώνα και μάλιστα χωρίς να υπάρχουν εκεί τουρκικές δυνάμεις γιατί να μην ισχύει, κατά μείζονα λόγο, το ίδιο για την απόφαση που πάρθηκε στη Λαύρα νωρίτερα και επίσημα την ίδια ημερομηνία και που τόσες πολλές πηγές την αναφέρουν; Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τις ιστορικές αποφάσεις που πάρθηκαν σε άλλες περιοχές.
Κήρυξη της Επανάστασης σε άλλα μέρη.
Λίγες ημέρες πριν την 25η Μαρτίου και αμέσως μετά απ’ αυτή, φούντωσε παντού η επανάσταση, μετά από συνεννοήσεις, ορκωμοσίες και όποιες προετοιμασίες όπως:
Στην Πάτρα από τις 21 Μαρτίου είχαν αρχίσει αιματηρές συγκρούσεις και στις 23 έφτασαν εκεί τα στρατεύματα που προαναφέρθηκαν και η πόλη απελευθερώθηκε την ίδια μέρα, την προηγούμενη είχε ελευθερωθεί και το Αίγιο.
Στις 23 Μαρτίου οπλίτες της Δυτική Μάνης υπό τους Πετρόμπεη, Κολοκοτρώνη, Μούρτζινο, Παπαφλέσσα και άλλους μπήκαν στην Καλαμάτα. Την ίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Ανατολική Μάνη υπό τον Πιέρρο Γρηγοράκη.
Στις 23 επίσης Μαρτίου ξεκίνησε ο αγώνας στη Γορτυνία από τους αδελφούς Πλαπούτα και τους Δεληγιανναίους, μετά από επίσημη δοξολογία στα Λαγκάδια. Την ίδια σχεδόν εποχή Δημητσανίτες Στεμνιτσιώτες και Ζυγοβιστινοί επιτέθηκαν στην Καρύταινα. Αμέσως μετά στα μέρη Κορινθίας, Μεγάρων, Κυνουρίας, Ηλείας, Αργολίδας.
Στις 24 Μαρτίου στη μονή του προφήτη Ηλία Σαλώνων, μετά από δοξολογία που πρωτοστάτησε ο επίσκοπος Ησαΐας, ξεκίνησε η επανάσταση στην Ανατολική Στερεά με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς, Πανουργιά Σαλώνων, Γκούρα Γαλαξιδίου, Σκαλτσά Λιδωρικίου, Διάκου Λειβαδιάς και άλλων. Χαρακτηριστική η επιστολή του Οδυσσέα Ανδρούτσου στις 22 Μαρτίου προς τους Γαλαξιδιώτες: «Είμαι στο ποδάρι με τα όπλα μου, πάρτε αμέσως τα όπλα».
Ακολούθησαν στη συνέχεια τα Νησιά με πρώτο τις Σπέτσες και αργότερα Χαλκιδική, Κρήτη, Δυτική Στερεά, Ήπειρος, Θεσσαλία, Εύβοια, Νάουσα. Γενικότερα όλος ο Ελλαδικός χώρος βρισκόταν σε πυρετώδη επαναστατικό αναβρασμό. Παντού είχαν προηγηθεί προετοιμασίες, ορκωμοσίες δοξολογίες, όπως και στην Αερόπολη. Σε πλείστα δε μέρη η έναρξη του αγώνα είχε τραγική κατάληξη με χιλιάδες θύματα.
Μετά από όλα αυτά η αλήθεια, έξω από ύπουλες σκοπιμότητες, ιδεολογικές αγκυλώσεις, μικρόψυχους τοπικισμούς και ευτελείς λαϊκισμούς έχει ως εξής: Όταν ακούστηκε το πρώτο σάλπισμα, σμίξανε παντού τ’ άρματα και ο αγώνας φούντωσε παντού, όπως ανάβουν οι λαμπάδες των πιστών στην Ανάσταση. Λες και όλος ο ελληνισμός βρέθηκε μέσα στην ίδια εκκλησιά.
Κατόπιν των ανωτέρω ζητούμε:
α) Την κατάργηση των ανιστόρητων και διχαστικών Π. Δ. 35 και 36/2020. Θα επαναλάβουμε πως η τιμή της ενάρξεως του αγώνα ανήκει σε όλα τα μέρη. Κάθε πόλη, κάθε χωριό, κάθε μοναστήρι, κάθε λημέρι, κάθε γκρεμός έχουν το καθένα τη δική τους ιστορία, τη δική τους δόξα, αλλά και τη δική τους τραγωδία. Οι όποιοι διαχωρισμοί είναι ασυγχώρητοι. Η εθνική επέτειος είναι μια και μόνη, η 25η Μαρτίου για όλο τον Ελληνισμό. Αυτή είναι η εντολή εκείνων που επαναστάτησαν: «… καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν Εθνικής Εορτής». Οι τοπικές εορτές τόσο της Ανατολικής Μάνης, όσο και της Δυτικής, είναι στις 23 Μαρτίου, όπου και κει άρχισε η πανελλήνια έναρξη του αγώνα, με μεγάλη στη συνέχεια προσφορά. Το γεγονός της Αερόπολης είναι ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, όπως πλείστα άλλα, αλλά όχι έναρξη του πανελλήνιου αγώνα. Ούτε φυσικά έχουμε αντίρρηση να καθιερωθεί ως καθαρά τοπική εορτή της κωμοπόλεως, ή του Δήμου Οιτύλου, ή της Μάνης γενικότερα για την απόφαση, όμως, και μόνο που πάρθηκε εκεί.
β) Να κατοχυρωθεί θεσμικά η ιστορική απόφαση που πάρθηκε στην Αγία Λαύρα, για να σταματήσουν επί τέλος οι στρατευμένοι πλαστογράφοι της ιστορίας μας, όχι μόνο να την αμφισβητούν, αλλά και συχνά να λιβελογραφούν. Το Λάβαρο που υψώθηκε είναι ιερό σύμβολο όλου του ελληνισμού, συνδεδεμένο με την ιστορική μας συνείδηση και τον πανελλήνιο όρκο: «ελευθερία ή θάνατος». Πρόκειται για ανεκτίμητο θησαυρό συνδετικού κρίκου του απανταχού Ελληνισμού, που έχει θεσμικά κατοχυρωθεί, κοντά δυο αιώνες, να ηγείται της παρέλασης. Και αυτή την καθιέρωση την έκαναν εκείνοι που μας χάρισαν την ελευθερία μας. Αυτό ζητούμε να γίνεται σεβαστό απ’ όλους και πάντα.
Κατόπιν αυτών προτείνουμε:
Μετά από υπουργική πρόταση να καθιερωθεί με Π. Δ. η 17η Μαρτίου ως τοπική εθνική εορτή της τ. επαρχίας Καλαβρύτων για την ιστορική απόφαση που πάρθηκε στη μονή της Αγίας Λαύρας, όπου ο Μητροπολίτης Π.Π. Γερμανός ύψωσε το Λάβαρο της Επανάστασης και έγινε ορκωμοσία των αγωνιστών.
Διευκρινίζουμε ότι σκοπός μας δεν είναι να προβάλλουμε πρωτεία για την Επανάσταση, αλλά το συγκεκριμένο γεγονός το οποίο είναι σπουδαίας σημασίας για μας αλλά και για τον αγώνα γενικότερα και δεν έχουμε αντίρρηση να γίνει και για την ιστορική απόφαση στο Δήμο Οιτύλου ή γενικότερα της Μάνης, ή και για οποιοδήποτε γεγονός σε άλλα μέρη. Αυτό εκφράζει και τον παλλαϊκό νόημα της επανάστασης. Ο Κολοκοτρώνης το ξεκαθαρίζει: «…Ως μια βροχή έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας …μικροί και μεγάλοι, όλοι συμφωνήσαμε σ’ αυτό το σκοπό και κάναμε την επανάσταση».
Με τα ανωτέρω δεν ζητούμε κάτι τι ιδιαίτερο, αλλά υπερασπιζόμαστε αυτά που προσέφεραν στο αγώνα οι Καλαβρυτινοί προγονοί μας, το οφείλουμε στη μνήμη τους, και δεν θα επιτρέψουμε να διαγραφούν ή να διαστρεβλωθούν για την εξυπηρέτηση κακόβουλων σκοπιμοτήτων.
Θα πρέπει να καταλάβουν οι πλαστογράφοι, πως είναι όχι μόνο ανιστόρητο, αλλά και κωμικό να ξέρουν αυτοί τα γεγονότα που συνέβησαν τότε και όχι εκείνοι που τα έζησαν από κοντά. Να ξέρουν αυτοί γιατί πολέμησαν οι πρωταγωνιστές και να μην το γνώριζαν οι ίδιοι οι αγωνιστές. Την ιστορία της Επανάστασης την έγραψαν εκείνοι που την έζησαν, που αγωνίστηκαν, που θυσιάστηκαν, που μαρτύρησαν και την έγραψαν με τα ιδανικά της ελευθερίας και της ορθοδοξίας που οφείλουμε να τα σεβαστούμε, όπως ενδεικτικά αναφέρουν οι:
Ρήγας: «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή…ελάτε με ένα ζήλο να κάνουμε τον όρκο πάνω στο Σταυρό».
Α. Υψηλάντης: «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Μανιάτες προς τον Δούκα του Νέβερ: «είμαστε πρόθυμοι να χύσουμε το αίμα μας για την αγάπη του εσταυρωμένου Χριστού».
Κάτοικοι Ύδρας: «Ο πόλεμος τούτος γίνεται για την πατρίδα μας και την πίστη μας». Κολοκοτρώνης: «Όταν πιάσαμε τ’ άρματα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και ύστερα υπέρ πατρίδος… ».
Κοραής: «Πολεμήστε ως γενναίοι στρατιώτες της ελευθερίας και υπερασπιστές της ιεράς ημών θρησκείας και πατρίδας».
Εμείς γράφουμε τη δική μας ιστορία, που σίγουρα θα μας «δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί», με την κληρονομιά που θα τους αφήσουμε.
Για την άτυπη κίνηση: «ΤΙΜΗ ΣΤΗ ΛΑΥΡΑ»
Αθανάσιος Φωτόπουλος, πρ. καθηγητής ιστορίας Πανεπιστημίου Πατρών και νυν πρόεδρος Ομίλου Πελοποννησιακών Σπουδών.
Στην Παιανία, δεξιά περί τα 200 μέτρα μέσα από το δρόμο προς τα Σπάτα, υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου.
Ανέτρεξα στην «Ιστορία της Παιανίας και των Ανατολικά του Υμηττού περιοχών» (1973) του Γεωργίου Δ. Χατζησωτηρίου, για να βρώ κάτι γι’ αυτό το ‘ξωκκλήσι, αλλά πέραν μιάς φωτογραφίας που απεικονίζει αυτό όπως ήταν το 1940, αναφέρει ελάχιστα για το ξωκκλήσι αυτό του Αγίου Κωνσταντίνου:
Όπως είναι σήμερα, έτοιμο να δεχθεί τους προσκυνητές.
Αν υπάρχει άμεση σχέση εξάρτησης του τραγουδιού που τραγουδάει η Μυτάκη απ’ αυτό του Πασώβ, δεν το γνωρίζω ούτε και με βεβαιότητα προκύπτει από τα παραπάνω. Όμως επειδή αμφότεροι αναφέρονται σε τρεις πόλεις (Άρτα, Βάλτο, Ξηρόμερο), εικάζω ότι υπάρχει συνάφεια.
Η μία υπόθεση είναι ότι η δημοτική ελληνική Μούσα εκθειάζει το Ξηρόμερο και τις γύρω περιοχές (Μαχαλά, Κατούνα κ.λ.), γιατί έχουν όμορφες γυναίκες, βγάζουν και γλυκά κρασιά, και ζητεί από το Θεό να φυλάγει το Ξηρόμερο, αλλά γιατί να βουλιάξει ό Βάλτος και τι εννοεί με τη φράση «η Άρτα πέτρα να γενεί».
Ο Βάλτος, είναι επαρχία της Ακαρνανίας (όπως και το Ξηρόμερο) και ήταν γνωστή και ονομαστή τα χρόνια της Τουρκοκρατίας: Να γίνεις κλέφτης στ’ Άγραφα και αρματολός στο Βάλτο, έλεγαν. Πέραν αυτών η περιοχή ήταν πέρασμα από την ήπειρο στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, των Τούρκων. Αν λοιπόν βούλιαζε ο Βάλτος δεν θα μπορούσαν να περάσουν απ’ εκεί;
Επειδή κατά το τέλος του 1821, απέτυχε προσπάθεια με τη συνεργασία αρχικά Ελλήνων καπεταναίων και Τουρκαλβανών, να καταλάβουν την Άρτα διότι οι Αλβανοί κατάλαβαν ότι οι Έλληνες σαν σκοπό είχαν ν’ απελευθερωθούν, το τραγούδι ζητεί από την Άρτα να σκληρύνει ωσάν την πέτρα και να ισχυροποιηθεί, ξεχνώντας στην ουσία ό,τι είχε συμβεί.
Το Ξηρόμερο, είναι περιοχή και αυτή της Ακαρνανίας, αρματολίκι κατά την Τουρκοκρατία με πολλούς οπλαρχηγούς να ερίζουν για την αρχηγία των όπλων σε βαθμό μέχρι εμφύλιας σύρραξης.
Η άλλη, η δεύτερη εκδοχή είναι να ισχύει η ευχή, όπως την τραγουδάει η Μυτάκη: Να γίνει πέτρα (ή μήπως Πέτρα;)[3] η Άρτα, ο Βάλτος να μην κλάψει, το Ξηρόμερο να το φυλάξει ο Θεός, και από την Γαβαλού[4] χάρος να μην περάσει. Δηλαδή να εκλείψουν η φρίκη, η δυναστεία και τα βάσανα του πολέμου, να ησυχάσουν τα μέρη, να μην ξαναπεράσει χάρος απ’ εκεί.
Με αφορμή την αναφορά του τραγουδιού στη Γαβαλού, πρέπει να αναφερθεί ότι πολλοί Πελοποννήσιοι καπεταναίοι και απλοί στρατιώτες βρέθηκαν εκεί και στα γύρω μέρη και πολέμησαν τους Τούρκους.
Ενδεικτικά αναφέρω μερικούς εκ των Καλαβρυτινών:
Στη Γαβαλού είχε βρεθεί ο Ανδρέας Λόντος με πολλούς άνδρες εναντίον των Τούρκων.
Στη Γαβαλού πληγώθηκε ο ΑΙδονής ή Χρυσανθάκης του Κώστα, από το Βυσωκά.
Στη Γαβαλού (με βάση τα πιστοποιητικά που έχουν δοθεί) πολέμησαν οι:
Ανδριάς Αντώνιος, Ανδρούτσος Στάθης, Διαμαντόπουλος Γιάννης, ο παπά Χρήστος Διαμαντόπουλος, Θανασόπουλος Θεοφάνης, Κοσιαράς Πανάγος από τους Λαπαναγούς, Ανδρικόπουλος Παναγιώτης, Αποστολόπουλος Γιάννης, Ανδριόπουλος Θανάσης, Γεωργαντόπουλος Ρόδης, Γουλάς Δημητράκης, Δελησπηλιόπουλος Δημήτρ., Καλιοτζής Πανάγος, Κοκορούτζος Χαράλαμπος, Κυριακόπουλος Ιωάννης, μαυριάς Χρυσανθάκης, Μυλωνάς Ηλίας από τους Ρωγούς, Αρμπής Γεώργιος, Θεοδούλης Γιαννάκης, Θεοδωρόπουλος Νικόλαος, Κορδής Ιωάννης, Μελισιώτης Γεώργιος, Μητρόπουλος Βασίλειος, Νάμπουρης Πανάγος από το Διακοπτό, Ασημακόπουλος Ασημάκης από την Ακράτα, Γιαννακόπουλος Γεώργιος από το Λειβάρτζι, Γιαννακόπουλος Σταύρος, Κουνάβης Κυριάκος, Μουρίκης Ζαχαράκης από την Αράχωβα Αιγιαλείας, Δημητρακόπουλος Χρυσανθάκης, Θανασόπουλος Ηλίας ή Μπακόπουλος, Λαγογιάννης Γιαννάκης από Βιλιβίνα, Δημητρούλιας γεώργιος από Φτέρη, Δημόπουλος Χαράλαμπος από Μποντιά Καλαβρύτων, ο Δούκας Κωνσταντίνος από την Κερπινή, Θεοφιλόπουλος Παναγιώτης από Καλάβρυτα, Καραβίτης Νικολής από Ζαχλωρού, Κατζαρός Βασίλειος και Παναγής, Λάλος Γεωργάκης από Μεσορούγι, Λυμπερακόπουλος Γεώργιος από Μαμουσιά, Λύσσιαρης Δημήτριος από Μεσορούγι, Μουτζουρούλιας Κανέλλος από Μαυρίκι, και πολλοί άλλοι ακόμα που είναι άσκοπο κόγω χώρου να παρατεθούν εδώ.
Όλα τα παραπάνω ονόματα προέρχονται από τους πρώτους τόμους του Ιστορικού Λεξικού της επαρχίας Καλαβρύτων.
————————————————————-
[1] ΠΑΣΣΩΒ (PASSOW) ΑΡΝΟΛΔΟΣ ( 1829 – 1870 ).- Γερμανὸς φιλόλογος, δημοσιεύσας, πλην διαφόρων φιλολογικών έργων αναφερομένων εις τον Όμηρο και τον Σοφοκλή, την γνωστή συλλογὴ «Τραγούδια Ρωμαίϊκα, Papularia Carmina Graeciae recentioris » εν Λειψίᾳ το 1860.
[2] Σε άλλη εκτέλεση του Τραγουδιού από τον Β. Κολοβό, αναφέρεται η δόλια Μαχαλά.
[3] Πέτρα, είναι το στενό πέρασμα στη Βοιωτία, εκεί όπου στις 12 Σεπτεμβρίου 1829, ο Δημήτριος Υψηλάντης με 2.300 αγωνιστές , με τη βοήθεια και του Διοβουνιώτη κ. ά. έδωσαν την τελευταία μάχη κατά των Τούρκων, που όρμησαν να περάσουν τα στενά, αλλά ηττήθηκαν με πολλούς νεκρούς και υπέγραψαν συνθήκη με τον Υψηλάντη.
[4] Γαβαλού: Χωριό στο δήμο Αγρινίου, στη διαδρομή που συνδέει το Αγρίνιο με την Κατούνα, την Αμφιλοχία, την Πρέβεζα και το Αντίρριο.
Στη συνέχεια θα παρουσιάσω ένα ελάχιστο δείγμα της προσπάθειας που έκανα, για να δημιουργήσω αυτό το έργο, το «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων».
Γιατί πέραν αυτού του δείγματος, ανάλωσε περί τα 14 χρόνια με αμέτρητα ξενύχτια και ώρες εργασίας, με στεναχώριες και δυσκολίες, με πολλές επισκέψεις δε διάφορους χώρους όπου μπορούσα να βρώ στοιχεία για την επαρχία των Καλαβρύτων, τα χωριά της και ό,τι συναφές μπόρεσα να βρώ… Εκτός αυτών ξόδεψα χρήματα για μετακινήσεις, για αγορά βιβλίων, για χαρτιά, μελάνια κ.λ. Αχρηστεύτηκε ένα laptop και ένας εκτυπωτής και χρειάστηκε να αγοράσω άλλον.
Βέβαια πρέπει να σημειώσω και τη δαπάνη εκτύπωσης αυτού του έργου, μαζί με τα δοκίμιά του, που ήταν μεγάλη.
Αυτά όλα έγιναν από εμένα και μόνο, χωρίς βοηθούς κ.λ. Εγώ το έγραψα, εγώ το σελιδοποίησα, εγώ έκανα τα pdf, εγώ διόρθωσα τα δοκίμια κ.λ.
Πότε άρχισε η σύνταξη του Ιστορικού λεξικού της επαρχίας Καλαβρύτων; Η φωτογραφία που ακολουθεί δείχνει ότι τον 10ο μήνα του 2007, δηλαδή πριν 14 χρόνια, είχαν δημιουργηθεί οι δύο τόμοι, από τους 7. Άρα η σύνταξή του είχε αρχίσει πολύ πριν.
Αρχικά τύπωσα και βιβλιόδεσα μόνος περί τα 45 «κλασικά» κυρίως βιβλία αναφερόμενα κυρίως στην επανάσταση του 1821, αλλά και άλλα για άλλες περιόδους, τα οποία έχω στη βιβλιοθήκη μου. Στο πρόχειρο σημείωμα που ακολουθεί έχω σημειώσει μερικά εξ’ αυτών.
2. Ερεύνησα όσα βιβλία ή και άλλου είδους πηγές αναφέρω στην αρχή του έργου μου τα οποία είναι περί τις 13 σελίδες. Εκεί (στο τέλος των Συντομογραφιών και της βιβλιογραφίας, παραθέτω και τον τρόπο ανεύρεσης των εκ των Γενικών Αρχείων προερχομένων εγγραφων. Αυτό εκμεταλεύτηκε μια θλιβερή φιγούρα και εμφανίζει αυτά τα στοιχεία ως προϊόν δικής του έρευνας.
……………………………………………………………………………………………………………
3. Επί πλέον αυτών αναζήτησα περί τις 70 και πλέον μονογραφίες σχετικές με την επαρχία αυτή από τις οποίες και άντλησα στοιχεία.
4. Αναζήτησα από τα Γενικά Αρχεία φακέλλους σχετικούς με αγωνιστές του 1821 από την επαρχία Καλαβρύτων, αλλά και άλλους που περιέχουν ιστορικά στοιχεία για πρόσωπα, χωριά, μάχες, γεγονότα κ.λ., μέρος των οποίων παραθέτω στη συνέχεια , αναγράφοντας σε μερικούς εξ αυτών και το πλήθος των εγγράφων που περιέχουν. Πρόκειται για εκατομμύρια χειρόγραφα έγγραφα, δεδομένου ότι κάθε κυκλωμένος φάκελλος περιέχει πάνω από 400 έγγραφα κατά μ.ό. Οι διευθύνσεις που ακολουθούν δεν είναι πλήρεις, για ευνόητυς λόγους.
Αρχείο Γραμματείας /- και κατάστημα (τα έχω κοιτάξει όλα).
Όπου στη συνέχεια υπάρχει κυκλωμένος αριθμός αυτό δεικνύει νο φακέλλου, όστις περιέχει τουλάχιστον 400 χειρόγραφα έγγραφα.
Από τις 4 τελευταίες εικόνες προκύπτει ότι για τα Αριστεία μόνο υπάρχουν 898 σελίδες και 17.953 φάκελλοι με τουλάχιστον δύο έγγραφα χειρόγραφα ο καθένας (17953Χ2=35.906 χειρόγραφα έγγραφα). Αντιλαμβάνεσθε πόσος χρόνος χρειάζεται για να ερευνηθούν αυτά.
5. Τυπώνοντας τα έγγραφα που ήσαν σχετικά με την επαρχία Καλαβρύτων, σχηματίστηκαν 4 κούτες γεμάτες με αυτά τα έγγραφα. Αυτά τα έχω φυλαγμένα, και είναι ένα μέρος όσων έχω ερευνήσει διότι τα υπόλοιπα, επειδή μου χάλασε ο εκτυπωτής, δεν τα τύπωνα.
Για όλα τα παραπάνω κρατούσα σημείωση ανά φάκελλο καθώς έψαχνα και στη συνέχεια γύριζα πίσω και εύρισκα τα έγγραφα και τα επεξεργαζόμουν. Τέτοιες σημειώσεις υπάρχουν πάρα πολλές. Παράδειγμα σημειώσεων:
6. Αναζήτησα, τηρώντας όλες τις νόμιμες διαδικασίες (αίτηση, έγκριση κ.λ.) από την Εθνική βιβλιοθήκη, όλα τα έγγραφα των Καλαβρυτινών αγωνιστών, μέσα από χιλιάδες άλλους αγωνιστές. Αυτό διήρκεσε 8 μήνες με καθημερινή επίσκεψή μου εκεί από τις 8 η ώρα το πρωΐ έως τις 2,30 το μεσημέρι. Εκεί βρήκα 1.662 αγωνιστές εκ της επαρχίας Καλαβρύτων όπως αυτή εκτεινόταν τότε, με όλα τα έγγραφά τους στα σχετικά κουτιά που υπάρχουν. Ιδού το αρχείο που σχημάτισα τότε, τον Ιανουάριο του 2013.
και το πλήθος των κουτιών που είδα…
7. Αναζήτησα πιστοποιητικά αγωνιστών και διάφορα άλλα έγγραφα από άλλες πηγές.
8. Αναζήτησα και βρήκα τον «κώδικα Μέρτζιου»:
9. Αναζήτησα, με όλες τις απαιτούμενες διαδικασίες (αίτηση, συνέντευξη, έγκριση) από την Φιλοσοφική σχολή του Πανεπ. Αθηνών και βρήκα όλα τα χειρόγραφα τα σχετιζόμενα με λαογραφικά στοιχεία χωριών της επαρχίας Καλαβρύτων. ένα δείγμα παραθέτω στη συνέχεια.
Για τα υπόλοιπαχωριά βρέθηκαν λαογραφικά στοιχεία από την «Πέργαμο», από τους πολλούς τόμους της «Λαογραφίας» του Πολίτη και από άλλες πηγές.
10. Από το έργο του κ. Γιάννη Λέφα «Χιλιάδες τέσσερις σταυροί στο Μωριά», άντλησα όσους αναφέρονται στην επαρχία Καλαβρύτων.
11. Στοιχεία για τα Μαζαίικα, ενδεικτικά. Το ίδιο έχει συμβεί και για άλλα χωριά.
12. Στοιχεία για 572 μοναχούς με καταγωγή από την επαρχία Καλαβρύτων. Ιδού το αρχείο:
13. Πεσόντες στο νομό Αχαΐας:
Χωρίς τις φωτογραφίες αλλά με σύντομο ιστορικό.
14. Στοιχεία από τον πρωθιερέα Ν.Π. Παπαδόπουλο:
π.χ. ενδεικτικό ένα από τα πολλά βιβλία του:
15. Στοιχεία από το πολύτομο έργο του Σιμόπουλου: «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα».
16. Στοιχεία από το έργο του καθηγητού Συμεωνίδη, σχετικά με την προέλευση ονομασίας των χωριών της επαρχίας Καλαβρύτων:
17. Στοιχεία για το χωριό Τσορωτά:
18. Στοιχεία από το μουσείο Ellis island της Αμερικής για τους μετανάστες εκ της επαρχίας Καλαβρύτων. Παραθέτω ένα παράδειγμα τέτοιων στοιχείων:
Από το μουσείο Ellis Island (βλ. λ.) όπου και οι καρτέλες των μεταναστών μαθαίνουμε ότι με τόπο καταγωγής Ακράτα αναγράφονται οι παρακάτω οι οποίοι και πήγαν μετανάστες στην Αμερική (κατά σειρά αναφέρονται το ονοματεπώνυμο, ο τόπος καταγωγής, η ηλικία, το έτος γέννησης με βάση τη δηλωθείσα ηλικία, το γένος (Μ=άνδρας F=γυναίκα), αν είναι έγγαμοι (Μ), ή άγαμοι (S), η ημερομηνία άφιξης, το πλοίο και το λιμάνι αναχώρησης)[1]: 1. Ageletopulos George Akrata Greece 18. 1895. M, S, Sep 19. 1913. Themistocles Patras. 2. Agelopoulou Maria Akrata Greece 22. 1894. F, S, Jan 07. 1916. Patris Piraeus. 3. Anagnostopoulos Zotirios Akrata Greece 35. 1879. M, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 4. Andreau Nicolaos Akrata Greece 44. 1867. M, M, Apr 24. 1911. Patris Patras. 5. ANTONIOU CONST. AKRATA 18. 1887. M, S, May 29. 1905. Patria (1882) NAPLES6. Antoniou Chariclia Akrata Greece 11. 1898. F, S, Oct 10. 1909. Patris Patras. 7. Antoniou Chrissafo Akrata Greece 47. 1862. F, W Oct 10. 1909. Patris Patras. 8. Apostelopoulos George Akrata greece 25. 1896. M, S, Feb 22. 1921. Calabria Patras. 9. Argiropoulos George Akrata Greece 18. 1894. M, S, Aug 17. 1912. Macedonia Patras. 10. Argiropoulos George Akrata Greece 18. 1894. M, S, Aug 17. 1912. Macedonia Patras. 11. Asimacopoulou Eleni Akrata Greece 22. 1892. F, S, Mar 28. 1914. Themistocles Patras. 12. Asimacopulos Const. Akrata Greece 28. 1876. M, S, Oct 24. 1904. La Gascogne Havre13. Asimakopoulos Charalmbos Akrata Greece 49. 1871. M, M, Aug 10. 1920. Megali Hellas Piraeus. 14. Asimakopoulos Konstantinos Akrata Greece 20. 1890. M, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 15. Assimacopulos Panagis Akrata Greece 18. 1892. M, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 16. Assimakopoulou Tini Akrata Greece 18. 1898. F, S, Jan 07. 1916. Patris Piraeus. 17. Athanassiou John Akrata Greece 35. 1875. M, M, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 18. Blatus Mary (ΠλατήΜαίρη) Akrata Greece 54. 1870. F, M, Aug 26. 1924. Byron Patras. 19. Constantinidis Constantinos Akrata Greece 27. 1888. M, S, May 10. 1915. Athinai Patras. 20. Coutrailis Constantinos Akrata Greece 19. 1891. M, S, Oct 22. 1910. Columbia (1908) Patras. 21. Coutrulis Constandinos Akrata Greece 19. 1891. M, S, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 22. Diamantopoulos Andreas Akrata Greece 28. 1892. F, S, Nov 25. 1920. Megali Hellas Piraeus. 23. Dimitriou Sotirios Akrata Greece 17. 1899. M, S, Aug 04. 1916. Ioannina Piraeus. 24. Economopoulos Johre Akrata Greece 20. 1886. M, S, Aug 02. 1906. Konigin Luise Naples 25. Economopulos Constantinos Akrata Greece 32. 1877. M, M, Mar 17. 1909. Martha Washington Patras. 26. Economopulou Anastassia Akrata Greece 25. 1885. F, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 27. Econsmopulou Chyrssoula Akrata Greece 17. 1893. F, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 28. Felas Panayotes Akrata Greece 28. 1876. M, S, Oct 24. 1904. La Gascogne Havre 29. Georgantopoulos Anastasios Akrata 12. 1908. M, S, Nov 25. 1920. Megali Hellas Piraeus. 30. Georgantopoulos Georgios Akrata Greece 26. 1884. M, S, Jun 09. 1910. Patris Piraeus. 31. Georgantopoulos Mihail Akrata Greece 49. 1871. M, M, Nov 25. 1920. Megali Hellas Piraeus. 32. Georgantopoulos Vasilios Akrata Greece 14. 1906. M, S, Nov 25. 1920. Megali Hellas Piraeus. 33. Georgantopulos Georges Akrata Greece 28. 1886. M, S, Mar 22. 1914. Carpathia Patras. 34. Gianakopoulos Panagiotis Akrata Greece 30. 1881. M, M, Apr 17. 1911. Athinai Patras. 35. Giannocopoulos Agelos Akrata Greece 25. 1890. M, S, Jun 20. 1915. Themistocles Patras. 36. Golfinοs George Akrata greece 22. 1899. M, S, Feb 22. 1921. Calabria Patras. 37. Gurgias Nikitas Akrata Corinthia 17. 1894. M, S, Jun 11. 1911. Athinai Patras. 38. Harcrus Yohn Akrata Greece 26. 1888. M, S, Jan 09. 1914. Themistocles Piraeus. 39. Hliovas George Akrata Greece 16. 1905. M, S, Jan 10. 1921. Pannonia Patras. 40. Homenibis John G. Akrata Greece 34. 1876. M, S, Apr 14. 1910. Alice Patras. Greece41. Ikonomopoulo. Spiridon Akrata Greece 15. 1905. M, S, Jul 14. 1920. Patris Piraeus. 42. Ikonomopoulos Charalambos Akrata Greece 44. 1876. M, M, Aug 10. 1920. Megali Hellas Piraeus. 43. Ikonomopoulos Constantinos Akrata Greece 43. 1877. M, M, Jul 14. 1920. Patris Piraeus. 44. Ikonomopoulou Efrosini Akrata Greece 36. 1884. F, M, Aug 10. 1920. Megali Hellas Piraeus. 45. Kanelacopulos Georgios Akrata Vortizza 19. 1892. M, S, Jun 11. 1911. Athinai Patras. 46. Kanellacopulos Joannis Akrata Greece 18. 1892. M, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 47. Korakas Panagis Akrata Greece 18. 1895. M, S, Sep 19. 1913. Themistocles Patras. 48. Karazeris Andrew Akrata Greece 25. 1884. M, S, Jun 02. 1909. Patris Patras. 49. Karazeris Panagiotis Akrata Greece 23. 1886. M, S, Jun 02. 1909. Patris Patras. 50. Korahas Panagis Akrata Greece 20. 1891. M, S, Apr 24. 1911. Patris Patras. 51. Korakas Panayotis Akrata Greece 18. 1895. M, S, Sep 19. 1913. Themistocles Found at sea[2]52. Kosturos Georgios Akrata Vostizza Greece 45. 1867. M, M, Jun 07. 1912. Athinai Patras. 53. Kosturos Joannis Akrata Vostizza Greece 19. 1893. M, S, Jun 07. 1912. Athinai Patras. 54. Koutroulis Vassilios Akrata Greece 19. 1890. M, S, Oct 10. 1909. Patris Patras. 55. Laghas Vassilias Akrata Greece 38. 1872. M, M, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 56. Linardos Vassilios Akrata Greece 20. 1890. M, S, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 57. Matis Theolam Akrata/Coriumag 18. 1893. M, S, Dec 12. 1911. Themistocles Patras. 58. Mihalopulos Mihael Akrata Greece 27. 1885. M, S, May 20. 1912. Martha Washington Patras. 59. Nianiaris Panogiotis Akrata Greece 19. 1891. M, M, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 60. Nianiari Assimo Akrata Greece 26. 1895. F, S, Jan 10. 1921. Pannonia Patras. 61. Nianiari Panajotta Akrata Greece 24. 1883. F, S, Sep 24. 1907. Moraitis Patras. 62. Nicolaidou Panagiota Akrata Greece 26. 1889. F, S, Apr 21. 1915. Themistocles Patras. 63. Nicolakopoulou Panagiota Akrata Greece 20. 1900. F, S, Jun 07. 1920. Pannonia Patras. 64. Paleologopoulos W. Akrata 20. 1889. M, S, Oct 27. 1909. Laura Patras. 65. Pamboukis Christos Akrata Greece 38. 1871. M, M, Oct 10. 1909. Patris Patras. 66. Panagopoulou Anastasia Akrata Greece 24. 1899. F, S, Nov 01. 1923. Byron Patras. 67. Panagopoulou Vasiliki Akrata Greece 23. 1897. F, S, Aug 11. 1920. Pannonia Patras. 68. Papagelopulos Georgios Akrata Greece 19. 1892. M, S, Mar 14. 1911. Patris Patras. 69. Papageorgiou Telemaque Akrata Greece 20. 1889. M, S, Oct 10. 1909. Patris Patras. 70. Papagorgion Panagis Akrata Greece 25. 1887. M, S, May 20. 1912. Martha Washington Patras. 71. Papanastasiou Anastasios Akrata Greece 18. 1895. M, S, Jul 14. 1913. Athinai Patras. 72. Papanastasiou Eleni Akrata Greece 22. 1901. F, S, Nov 01. 1923. Byron Patras. 73. Papanastasiou Spiridon Akrata Greece 14. 1907. M, S, Sep 01. 1921. King Alexander Patras. 74. Papanastassiou Dimitrios Akrata Greece 40. 1881. M, M, Sep 01. 1921. King Alexander Piraeus. 75. Papanastassiou George Akrata Greece 19. 1890. M, S, Jun 02. 1909. Patris Patras. 76. Papanastassiou Maria Akrata Greece 18. 1902. F, S, Aug 11. 1920. Pannonia Patras. 77. Polichronopulo Constantinos Akrata Corinthias 19. 1890. M, S, Oct 24. 1909. Themistocles Patras. 78. Petris Panagiotis Akrata Greece 26. 1889. M, S, Apr 21. 1915. Themistocles Patras. 79. Ralis Leonidais Akrata Greece 27. 1883. M, M, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 80. Rallis Constantinos Akrata Greece 18. 1896. M, S, Apr 02. 1914. Laconia (1912) Patras. 81. Roθfogali Panagioti Akrata Greece 25. 1888. M, S, Dec 26. 1913. Franconia Trieste82. Sotirapoulos Sotirios Akrata Greece 18. 1896. M, S, Mar 28. 1914. Themistocles Piraeus. 83. Sotiropoulos John Akrata Greece 18. 1894. M, S, Aug 17. 1912. Macedonia Patras. 84. Spanos Panagis Akrata 40. 1869. M, M, Oct 27. 1909. Laura Patras. 85. Spiliotopoulos Leonardos Akratat Greece 12. 1908. M, S, Oct 04. 1920. Megali Hellas Piraeus. 86. Spiliotopoulos Loukas Akratan Greece 18. 1903. M, S, Jan 10. 1921. Pannonia Patras. 87. Spiliotopoulou Loukia Akrata Greece 19. 1901. F, S, Oct 04. 1920. Megali Hellas Piraeus. 88. Spiliotopulos Spiros Akrata Corinthia 26. 1885. M, S, Jun 11. 1911. Athinai Patras. 89. Spyropoulou Eugenia Akrata Greece 26. 1896. F, S, Aug 16. 1922. Megali Hellas Patras. 90. Stavropulos Panayis Akrata 28. 1879. M, S, Aug 20. 1907. Gerty Patras. 91. Stavropoulos Panagiotis Akrata 20. 1889. M, S, Oct 27. 1909. Laura Patras. 92. Stavropoulou Aristea Akrata Greece 16. 1898. F, S, Mar 28. 1914. Themistocles Patras. 93. Stavropulos Georgios Akrata Greece 35. 1875. M, M, Oct 12. 1910. Martha Washington Patras. 94. Tsakalos Aristotelis Akrata Greece 16. 1891. M, S, Sep 24. 1907. Moraitis Patras. 95. Tsakalos Nicitas Akrata 28. 1878. M, M, Mar 13. 1906. Hudson Havre 96. Tsakalos Nikitas Akrata Greece 41. 1875. M, M, Jan 07. 1916. Patris Piraeus. 97. Tsakalos Panos Akrata Greece 1. 1915. M, S, Jan 07. 1916. Patris Piraeus. 98. Tsakalou Evanthia Akrata Greece 36. 1880. F, M, Jan 07. 1916. Patris Piraeus. 99. Tsipourgiaris Georgios Akrata Greece 18. 1893. M, S, Apr 24. 1911. Patris Patras. 100. Tsipouriadis Zaharias Akratan Greece 24. 1897. M, S, Jan 10. 1921. Pannonia Patras. 101. Velissaropoulos Nicolaos Akrata Greece 26. 1889. M, M, May 10. 1915. Athinai Patras. 102. Velissaropoulou Anna Akrata Greece 28. 1895. F, M, Nov 01. 1923. Byron Patras. 103. Velissaropoulou Sotiria Akrata Greece 2. 1923. F, S, Nov 01. 1923. Byron Patras. 104. Velissaropulos Dimitrias Akrata Greece 18. 1889. F, S, Sep 24. 1907. Moraitis Patras. 105. Velissaropulos Nikolaos Akrata Greece 35. 1888. M, M, Nov 01. 1923. Byron Patras. 106. Zafiropulos Constantinos Akrata Greece 18. 1889. M, S, Sep 24. 1907. Moraitis Patras. 107. Zafiropulos Nicolaos Akrata Greece 19. 1893. M, S, Jun 30. 1912. Martha Washington Patras. Αλλά και οι: 1. Aforismenu Catina Acrata Greece 25. 1882. F, M, Dec 28. 1907. Napolitan Prince Patras. Greece2. Aforismenu Marigula Acrata Greece 5. 1902. F, S, Dec 28. 1907. Napolitan Prince Patras. Greece3. Ageletopulos Antonios Acrata Greece 20. 1890. M, S, Jul 19. 1910. Patris Patras. 4. Anagnostopulos Sotirios Acrata Greece 30. 1880. M, S, Mar 18. 1910. Patris Patras. 5. Andricopulos Charalampos Acrata Greece 18. 1892. M, S, Jul 19. 1910. Patris Patras. 6. Androulsopoulos Nicolaos Acrata Greece 18. 1891. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 7. Androussopulos Nicolaos Acrata Greece 18. 1891. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 8. Angeletopoulos Sotiris Acrata Acrata 42. 1865. M, M, Nov 04. 1907. Napolitan Prince Patras. 9. Antoniou Antonio Th. Acrata 16. 1887. M, S, May 26. 1903. Napolitan Prince Naples 10. Antoniou Anghelo Acrata Eghialic 18. 1889. M, S, Aug 15. 1907. Prinzess Irene Naples 11. Antoniou Antonios Acrata Greece 20. 1891. M, S, Apr 04. 1911. Themistocles Piraeus. 12. Apostolopulos Athananos Acratas Greece 18. 1898. M, S, Dec 16. 1916. Giuseppe Verdi Naples 13. Arfanis Demitrios Acrata 25. 1880. M, S, Jun 15. 1905. Roma Naples14. Asimacopulos Panos Acrata 21. 1884. M, S, Nov 11. 1905. Massilia Naples 15. Athanasio Petris (ΠέτρηςΑθανάσιος) Acrata Greece 32. 1877. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 16. Athanascopulos Nicolaos Acrata 38. 1868. M, M, Apr 30. 1906. America Marseilles France17. Bahas Nicolaos Acrata/Greece 22. 1885. M, S, May 18. 1907. Napolitan Prince Patras. 18. Bahas Ioannis Acrata Greece 23. 1884. M, S, Dec 28. 1907. Napolitan Prince Patras. Greece19. Canellacopulos George Acrata Greece 46. 1864. M, M, Aug 28. 1910. Patris Patras. 20. Charonis Sotirios (XαρώνηςΣωτήριος) Acrata Greece 18. 1896. M, S, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 21. Chrissanthopulos Georgios Acrata Greece 33. 1874. M, M, Nov 17. 1907. Francesca Patras. 22. Coutrovalis Constantinos Acrata Greece 18. 1892. M, S, Aug 28. 1910. Patris Patras. 23. Constantinides Constantin Acrata Acrata 19. 1888. M, S, Nov 04. 1907. Napolitan Prince Patras. 24. Costouras Andreas Acratas Greece 25. 1889. M, S, Jun 03. 1914. Saxonia Patras. 25. Costouras Panagiotis Acrata Greece 23. 1890. M, S, Dec 07. 1913. Ausonia Le Havre 26. Gergulias Charalompos Acrata Greece 19. 1890. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 27. Gianacopulos Vassilios Acrata Greece 23. 1886. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 28. Giannacopulos Ioannis Acrata Greece 18. 1893. M, S, Mar 13. 1911. Martha Washington Patras. 29. Haronis Charalambos Acrata 25. 1881. M, S, Jun 27. 1906. Erny Patras. 30. Haronis Hav Acrata 25. 1881. M, S, Jul 07. 1906. Indiana Naples 31. Kanelacopulos Sotirios Acrata Greece 19. 1891. M, S, Apr 28. 1910. Patris Patras. 32. Kanellopulou Ecaterini Acrata Greece 50. 1864. F, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 33. Karajeris Konstantinos Acrata Greece 18. 1892. M, S, Apr 28. 1910. Patris Patras. 34. Kontrouli Maria Acrata Greece 29. 1885. F, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 35. Kontroulis Panagiotis Acrata Greece 30. 1884. M, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 36. Paleologou John Acrata Greece 31. 1883. M, S, Mar 10. 1914. Caronia Patras. 37. Panagistopulos Nicolaas Acrata Greece 31. 1883. M, S, Jun 03. 1914. Saxonia Patras. 38. Papacostantinopulo Caralabo Acrata 41. 1861. M, M, Jan 25. 1902. Hesperia Naples 39. Papageorgin Panajoti Acrata Greece 25. 1882. M, S, Jun 03. 1907. Sicilian Prince Patras. 40. Papandreou Antony Acrata Greece 33. 1877. M, S, Aug 26. 1910. Themistocles Piraeus. 41. Petris Christos Acrata Greece 18. 1892. M, S, Nov 23. 1910. Patris Patras. 42. Polichronopoulos Andreas Acrata Greece 50. 1864. M, M, May 15. 1914. Patris Patras. 43. Ralis Charalambos Acrata Greece 37. 1883. M, M, May 03. 1920. Presidente Wilson Patras. 44. Ralis Sotirios Acrata Greece 22. 1885. M, S, Jun 03. 1907. Sicilian Prince Patras. 45. Rallis Charolampos Acrata Greece 30. 1879. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 46. Rallis Dimitrios Acrata Greece 18. 1892. M, S, Mar 18. 1910. Patris Patras. 47. Rallis Joannis Acrata Greece 19. 1890. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 48. Rallis Panaghis Acrata Greece 17. 1892. M, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 49. Raptis Sotirios Acrata 21. 1885. M, S, Sep 28. 1906. Sofia Hohenberg Patras. 50. Raptis Sotirios Acrata 21. 1885. M, S, Oct 18. 1906. Carolina Patras. 51. Rongas Constantinos Acrata 35. 1874. M, M, Oct 27. 1909. Laura Patras. 52. Roufougalis Autonios Acrata Greece 17. 1897. M, S, Apr 24. 1914. Pannonia Trieste 53. Sakelarion Nicolaos Acrata Greece 18. 1896. M, S, Apr 17. 1914. Athinai Patras. 54. Simopulo Anastassio Acrata Greece 39. 1868. M, M, Oct 07. 1907. Sicilian Prince Patras. 55. Simopulo Panajis Acrata Greece 17. 1890. M, S, Oct 07. 1907. Sicilian Prince Patras. 56. Sotiracopulos Andrew Acrata Greece 39. 1881. M, M, Jul 14. 1920. Presidente Wilson Patras. 57. Spiracos George Acrata Greece 30. 1884. M, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 58. Spiracou Georgia Acrata Greece 27. 1887. F, M, Feb 03. 1914. Martha Washington Patras. 59. Spyropoulou Eleni Acrata Greece 24. 1885. F, S, May 04. 1909. Martha Washington Patras. 60. Spyropoulou Margarita Acrata Greece 25. 1891. F, S, May 24. 1916. Patris Piraeus. Greece61. Spyropulos Efstathia Acrata Greece 22. 1892. F, M, May 16. 1914. Kaiser Franz Josef I Patras. 62. Spyropulos Joannis Acrata Greece 33. 1881. M, M, May 16. 1914. Kaiser Franz Josef I Patras. 63. Stathopoulos Pantelis Acrata Greece 19. 1891. M, S, Oct 09. 1910. Patris Piraeus. 64. Theofilactopulos Poannis Acrata Greece 32. 1876. M, M, Jan 14. 1908. Gerty Patras. 65. Theofilactopulou Konstantina Acrata Greece 25. 1886. F, S, Apr 24. 1911. Patris Patras. 66. Tsacalos Costas Acratas Greece 25. 1889. M, S, Jun 03. 1914. Saxonia Patras. 67. Tsacalos Dim. Acrata 27. 1879. M, M, Nov 21. 1906. Sofia Hohenberg Patras. 68. Tsacalos Theodoros Acrata Greece 28. 1882. M, M, Jul 19. 1910. Patris Patras. 69. Tsipuriaris Anghelis Acrata Greece 21. 1888. M, S, Mar 17. 1909. Martha Washington Patras. 70. Velissaropoulos Nicolaos Acrata Greece 20. 1890. M, S, Mar 18. 1910. PatrisPatras(http://www. Ellisisland. org ).
[1] Από τους μετανάστες αυτούς, κάποιοι ίσως να κατάγονται και από άλλο χωριό με την ονομασία Ακράτα που βρίσκεται σε άλλη περιοχή της Ελλάδος. Αυτό δεν είναι δυνατό να διερευνηθεί μέσω του εν λόγω μουσείου. Όσοι έχουν επισημανθεί με πλάγια γραφή, έχουν καταγραφεί και στο βιβλίο: «Αρμενίζοντας προς το Αμερικανικό όνειρο» του Κώστα Ν. Ρόζου.
[2] «Τον βρήκαν στη θάλασσα και συμπλήρωσαν ειδικό Manifest μόνο γι’ αυτόν. Το υπογράφει μάλιστα ο επιθεωρητής μετανάστευσης των Η.Π.Α. «Δηλωμένος» εργάτης, με 25 δολάρια στην τσέπη του, πήγαινε (προφανώς όχι κολυμπώντας) να συναντήσει τον 21άχρονο Βελλαΐτη εξάδελφό του Γιάννη Ασημακόπουλο ο οποίος από τα χριστούγεννα του 1909 διέμενε στο Ποτάκετ της Μασαχουσέτης. Εκεί εργαζόταν από το 1907 και ένας άλλος Βελλαΐτης ο Γιώργης Γεωργαντόπουλος, που το 1913 ήταν 23 ετών. Το πού και πώς βρέθηκε ο Κορακάς, από το πλήρωμα του πλοίου «Θεμιστοκλής», δεν είναι γνωστό» (Ρόζος, 143).
19. Αναζήτησα και βρήκα το δίτομο έργο Αγώνες και νεκροί 1830-1930 (445 και 440Χ2 =σύνολο 1800 σελίδες) με χιλιάδες ονόματα από τα οποία ξεχώρισα τους της επαρχίας Καλαβρύτων:
20. Αρχαιολογικά στοιχεία για την επαρχία Καλαβρύτων:
21. Από το Αρχείο Παπαστεριόπουλου. Ο Παπαστεριόπουλος έχει γράψει το πολύτομο έργο «Ο Μωριάς στα όπλα» υπήρξε δε και δικηγόρος πολλών διωκωμένων για θέματα του Εμφυλίου και της Κατοχής.
22. Στοιχεία από άλλα έντυπα της ΕθνικήςΑντίστασης:
23. Στοιχεία από το ΑΣΚΙ-Εφημερίς των Χιτών κ.ά.
24. Στοιχεία από βιβλία από την Ακαδημία Αθηνών:
25. Από το «Δελτίο Εθνολογικής Εταιρείας».
26. Διάφορα βιβλία του Εμφυλίου πολέμου κ. ά.
27. Αρχείο εκτελεσθέντων Καλαβρυτινών στα διάφορα μέρη (excel):
28. Από το έργο του Λάζαρη.
29. Αρχείο 12ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. 4 κούτες με πάρα πολλά χειρόγραφα έγγραφα όχι σε καλή κατάσταση. Ημερήσιες διαταγές, μετακινήσεις, τιμωρίες, εκτελέσεις, ανταρτοδικεία κ.λ. Το 12ο Σύνταγμα είχε αρμοδιότητα και δραστηριότητα στην επαρχία Καλαβρύτων, είχε διοικητή το Βλάση Ανδρικόπουλο από τα Νεζεροχώρια.
30. Πέραν των παραπάνω, έχω ερευνήσει και διάφορα άλλα αρχεία, σχετιζόμενα με τους εκτελεσθέντες Καλαβρυτινούς το 1943, καθώς και σχετιζόμενα με τον εμφύλιο και την Κατοχή.
Όλα τα παραπάνω ανέφερα ώστε να γνωρίζει ο αναγνώστης και φίλος Καλαβρυτινός ότι το περιεχόμενο των 6.000 περίπου σελίδων του εν λόγω έργου, συγκεντρώθηκε «σπυρί-σπυρί» με αγώνα, είναι κατά μεγάλο ποσοστό ανέκδοτο και πρωτότυπο υλικό.
Δεν αναφέρομαι εδώ στην έρευνα που συνεχίζω μετά την εκτύπωση των 7 τόμων του Ιστορικού Λεξικού της επαρχίας Καλαβρύτων, το οποίο έχει ήδη καταστεί 10τομο και το οποίο ίσως τυπωθεί μελλοντικά.
Αγαπητοί αναγνώστες του παρόντος blog, αγαπητοί Έλληνες συμπατριώτες Χριστιανοί, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αγαπητοί φίλοι, σας εύχομαι Καλή Ανάσταση, να περάσετε το Πάσχα με ειρήνη, εσωτερική γαλήνη και ακέραιη την ελπίδα ότι τα επόμενα χρόνια το Πάσχα θα είναι καλύτερο.
(Αξίζει να το διαβάσετε. Σε λίγες γραμμές περιγράφεται ένα μέρος της κατάστασης που επικράτησε μετά την έναρξη της επανάστασης. Η έντονη γραφή έχει γίνει από εμένα).
Έγγραφο προς τον έκτακτο επίτροπο Βορείων Σποράδων Βιάρο Α. Καποδίστρια, εις Αίγινα.
«Εξοχότατε!
Συμπάθησόν με εις όσα γράφω, η ανάγκη με κάμνει να παραπονούμαι και να σας γράψω από αρχήν της επαναστάσεως.
Τον πρώτον χρόνον οπού αποστατήσαμεν, η Τρίτη κλάσις επολεμούσε δια την πίστην και δια την ελευθερίαν της πατρίδος.
Οι γκοτζαπασάδες δια να γλυτώσουν το πόρτζι οπού εχρεωστούσαν εις τους Τούρκους από τρεις τέσσαρες χιλιάδες πουγγία κάθε επαρχία.
Τον πρωτον χρόνον επήγαινε το έθνος καλά.
Τον δεύτερον επέσαμεν εις τα λάφυρα, όποιος ν’ αρπάξη περισσότερα. Άναψεν η διχόνοια και εμάλωναν όποιος να εγίνετο βασιλεύς εις την επαρχίαν του.
Τον τρίτον εμοιράσθησαν οι Έλληνες εις πέντε κλάσεις.
Η πρώτη κλάσις όποιος να προοδεύση και να κάμη περισσότερο ταράφι, δια ν’ αρπάξη δάνεια.
Η Δευτέρα κλάσις ήγουν οι καλαμαράδες όποιος να έγραφε περισσότερες νούλες, και να επαίνευεν ο καθένας τον κοτζαπάση του, και να εσυμβούλευεν τους στρατηγούς, χιλιάρχους και φροντιστάς με τι τρόπον να κλέψουν περισσότερους λουφέδες. Εξοχότατε! και εγώ Χιλίαρχος ήμουν, και επαρχίαν δεν είχα. Οι στρατιώται πως με ακολουθούσαν χωρίς λουφέ; Πάρεξ με πολλά ολίγα εξ ιδίων μου έξοδα με ακολουθούσαν; Σας παρακαλώ κοιτάξετε το κατάστιχον του Έθνους είναι και τ’ όνομά μου.
Η Τρίτη κλάσις εβαστούσαν τον πόλεμον πεινασμένοι, διψασμένοι, από ντιρβένι εις ντιρβένι, βουνόν εις βουνόν, δια την αγάπην της πατρίδος. Δεν είχε ανάγκη η Ελλάς να κοπρισθή, διότι εκοπρίσθη με το αίμα των της τρίτης κλάσεως, και το αίμα το Τουρκικόν.
Η Τετάρτη κλάσις έπεσαν εις το εμπόριον, εις τα κάλπικα φλωρία. Εφοδίαζον τα φρούρια των Τουρκών.
Η Πέμπτη κλάσις ήγουν οι πειραταί, έγδυναν Έλληνας και Ευρωπαίους.
Η Τρίτη κλάσις βλέποντας την ακαταστασίαν της πατρίδος, εστοχάσθησαν ότι ηθέλαμεν να χαθούμεν, και αρχινήσαμεν να ειπή ο ένας τον άλλον. Αδελφοί χαΐρι από μας δεν είναι. Εχαθήκαμε. Δια να διοικήσωμεν έθνος ικανοί δεν είμεθα. Η Ελλάς είχε έναν άνδρα προκομένον τον Καποδίστρια. Να παρακινήσωμεν ο ένας τον άλλον να υπογραφθώμεν, να στείλωμεν ίσως ο θεός τον φωτίση και έρχεται και μας κυβερνήση την Πατρίδα, και αυτός ο κυβερνήτης θέλει γνωρίση τας δουλεύσεις του κάθε ενός. Και έδωσεν ο θεός και ήλθεν.
Εξοχώτατε! Αν έσφαλα εις αυτά οπού γράφω συμπάθησόν με, διότι η ανάγκη και το παράπονον με κάμνει να σου τα γράψω. Διότι βλέπεις εις τα υπουργήματα να είναι εμπορίους και πειρατάς. Το θέλει ο θεός να πολεμήσω ξηράς και θαλάσσης βουλοντιέρος επτά χρόνους εξ ιδίων μου και τώρα να κάθωμαι άνεργος και να υστερούμαι τον επιούσιον άρτον; Και Τούρκος να ήμουν ένα ταΐνι ήθελαν οι νόμοι να μου το δώσουν.
Εξοχώτατε! ηξεύρετε πότε έπαυσα από τον πόλεμον; Όταν εχάσαμεν τας Αθήνας, οπού μας εσκοτώθη ο μακαρίτης Καραϊσκάκης. Ήμουν τότε με εκατόν στρατιώτας. Αυτόν τον λουφέν έχω πάρει από τον Κόχραν τα επτά χρόνια. Διάβασον την εφημερίδα οπού ήμουν εις τας Αθήνας. Όμως είναι το όνομα του πατρός μου, Τρούκας και όχι Λυκούργος.
Εξοχώτατε! ποίος άλλος νησιώτης έκαμε τόσαις εκστρατείαις εξ’ ιδίων του, πότε με εκατόν τριάντα στρατιώτας, πότε με εκατόν, κατά τα αποδεικτικά οπού μου εδόθησαν από την Διοίκησιν και τους στρατηγούς. Το ολιγώτερον παργιάκι ήτον αυτό οπού έκαμε εις τα μεγάλα ντερβένια από σαράντα επτά στρατιώτας. Βέβαια δεν επλαίρωνα λουφέδες, όμως αλλουνούς έδιδα δέκα γρόσια αλλουνού είκοσι, αλλουνού ηγόραζον τουφέκι, αγόραζον παρούτι, πέτραις, μπάλαις και τους εγελούσα και μ’ ακολουθούσαν από βουνό εις βουνό, ντιρβένι εις ντιρβένι, και τώρα να είμαι αποκλεισμένος μέσα εις το σπίτι μου να υστερούμαι τον επιούσιον άρτον; Ζητώ να με δανείσουν και να μου ειπούν σύρε να σου δώση η πατρίδα οπού εφώναζες. Ζητώ ελευθερίαν; Ω Θεέ μου!!! Πώς το υποφέρεις;
Εξοχώτατε! ας μου πλερωθή αυτή η διαταγή από τρεις χιλιάδες γρόσια οπού μου είχε δώσει η Κυβέρνησις να έπαιρνα από τας προσόδους της Σαμου, διότι τα έχω σηκώσει δανεικά, οπού επλήρωσα τους λουφέδες εις την Άνδρο, και με τραβούν οι χρεωφειλάται, ή να μου δώσετε κανένα υπούργημα της θαλάσσης πολεμικό, και τ’ άλλα τα κάμνω χαλάλι κόπους, κινδύνους της ζωής μου οπού ετράβηξα. Ειδέ μη, διαμαρτύρομαι ενώπιον του θεού.
Εγώ χαμοθεόν δεν έχω οπού να ειπή κανέναν λόγον και για μένα.
Εξοχώτατε! εις τον άνθρωπον τρία πράγματα είναι, η ζωή, η υπόληψις, τα γρόσια. Εγώ τα γρόσια τα εξόδευσα, εις αυτό οπού εξόδευσα τα γρόσια αυτό μου έρριψε και την υπόληψίν μου κάτω. Μία ζωή με απόμεινεν, ας πάγη και αυτή μαζί με εκείνους οπού εθυσιάσθησαν δια την αγάπην της πατρίδος.
Σας παρακαλώ να μου γράψητε, ή να μου στείλετε δια λόγου, να έλθω εκεί, και με βαθύ σέβας μένω πρόθυμος εις τας προσταγάς σας.
Σε συνέχεια όσων είχα αναφέρει στις 9.4.2021, παραθέτω την αναφορά της εφημερίδας στην επιστολή μου και το σχόλιό της.
Η σύγχυση λοιπόν είναι η απάντηση στο ερώτημά μου: Από που προέκυψε ότι εγώ υπέγραψα αυτό το «λεύκωμα» του δήμου Καλαβρύτων;
Με την ευκαιρία θέλω να τονίσω επί πλέον όσων στις 9 Απριλίου 2021 ανέφερα, ότι: ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΖΗΤΗΣΑ Ή ΕΠΕΔΙΩΞΑ Ή ΘΕΛΗΣΑ ΝΑ ΣΥΓΓΡΑΨΩ ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ. ΟΥΤΕ ΜΟΥ ΖΗΤΗΘΗΚΕ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ.
1. Ευχαριστώ πολύ την εφημερίδα «ΓΝΩΜΗ», καθώς και τον δημοσιογράφο κο Παν. Σακελλαρόπουλο.
2. Σχετική ανάρτηση είχε γίνει και στις 6 Απριλίου 2021 στο παρόν blog, τόσο του πρώτου μέρους της δημοσίευσης παραπάνω εφημερίδας για το λάβαρο, όσο και περισσοτέρων στοιχείων από εμένα.
3. Με κλίκ στην εικόνα μπορείτε να την μεγενθύνετε ώστε να είναι ευανάγνωστο το κείμενο.
«Ο Θεός δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν, αλλά οι ιστορικοί μπορούν»[1].
Ιστορία είναι κατά μία έννοια η γραπτή αφήγηση, διήγηση ή έκθεση γεγονότων, και κατ’ άλλη έννοια η πλαστή διήγηση, ο μύθος, το παραμύθι.
Ιστορικός δε ή ιστοριογράφος είναι ο συγγραφέας της ιστορίας.
Ποιος τελικά δημιουργεί την ιστορία και ποιος τη γράφει;
Την ιστορία την συνθέτουν τα γεγονότα και αυτοί που τα δημιουργούν. Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές. Την γράφουν όμως κατά κανόνα άλλοι και καθώς είπε ένας Αμερικανός κωμικός: «Το παρελθόν συνέβη πραγματικά, ενώ η ιστορία είναι μόνο σημειώσεις που κάποιος έχει κρατήσει»[2]. Αν λοιπόν για γεγονότα που συνέβησαν, που υπήρξαν, έχουν κρατηθεί σημειώσεις δηλ. έχουν καταγραφεί απομνημονεύματα ή έχουν καταγραφεί τα συμβάντα από επιζώντες πρωταγωνιστές ή συμμετέχοντες τότε υπάρχει βάση αποδεικνύουσα ότι τα γεγονότα έχουν μεταφερθεί (έχουν δηλαδή ιστορηθεί) με σχετική πάλι αλήθεια. Και λέω σχετική διότι και τα απομνημονεύματα μερικές φορές δεν είναι απαλλαγμένα υποκειμενικότητας, πολιτικών παθών και εμπαθειών, σκοπιμότητας ή και μνησικακίας προς κάποια πρόσωπα μη αρεστά στο συγγραφέα.
Αν λοιπόν ζούσαν οι νεκροί πρωταγωνιστές των γεγονότων, η ιστορία θα γραφόταν διαφορετικά και οι ιστορικοί δεν θα μπορούσαν να παραποιήσουν αυτή, να πλαστογράψουν το παρελθόν, ούτε να την φτιάξουν έτσι ώστε να εξυπηρετεί σκοπιμότητες και διάφορα άλλα ψέματα πιστεύοντας ή φανταζόμενοι μάλιστα ότι λένε την αλήθεια. Έτσι «με το πέρασμα του χρόνου η ιστορία διαστρεβλώνεται, ενώ ο μύθος εξελίσσεται στο σημείο που γίνεται πραγματικότητα»[3].
Η σιωπή λοιπόν των νεκρών είναι εκείνη που δίνει το δικαίωμα στους σύγχρονους ιστορικούς να γράφουν τα γεγονότα που εκείνοι δημιούργησαν πριν φονευθούν, με όποιο τρόπο τους βολεύει. Και ενώ θα έπρεπε μεταξύ των νεκρών ηρώων, των ζωντανών ιστοριογράφων και των αγέννητων επόμενων γενεών, να υπάρχει μία συνθήκη όπου οι ιστοριογράφοι θα υποσχόντουσαν στους πρωταγωνιστές της ιστορίας ότι θα απεικονίσουν με τιμιότητα και αντικειμενικότητα, κατόπιν έρευνας τα γεγονότα, εις δε τους αγέννητους ότι θα τους κληροδοτούσαν την αλήθεια, δεν συμβαίνει αυτό, ακριβώς γιατί οι πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι νεκροί και δεν μπορούν να τους τραβήξουν το αυτί. «Το κακό για την εκπαίδευση των παιδιών είναι ότι οι αναμνήσεις των πολέμων γράφονται απ’ αυτούς που δεν σκοτώθηκαν στον πόλεμο»[4].
Θα μου πείτε: Γιατί τα γράφω αυτά;
Απάντηση: Για δύο λόγους.
Ο ένας είναι διότι αυτές τις ημέρες άκουσα κυρίως από διάφορους Καλαβρυτινούς ότι η ιστορία έχει γραφεί και δεν ξαναγράφεται με ιστορική παραποίηση, Π. Δ. κ. λ. Και όμως: ενώ η ιστορία έχει γίνει (έχει δημιουργηθεί) από άλλους (οι οποίοι είναι νεκροί και δεν μπορούν να μιλήσουν), η ίδια αυτή ιστορία γράφεται συνέχεια και με διαφορετικούς τρόπους από άλλους ζώντες και μάλιστα από τιτλούχους πανεπιστημιακούς και λοιπούς ειδήμονες και «δασκάλους» κ. λ. οίτινες έχουν την πεποίθηση και την διαχέουν στα ΜΜΕ και αλλού, ότι κατέχουν την αλήθεια και το «αλάθητο». Αυτοί επηρεάζουν τους μη γνώστες. Η γραφή λοιπόν της ιστορίας αλλάζει κατά το δοκούν, είναι σαν την κινούμενη άμμο.
Ο δεύτερος λόγος είναι γιατί, ακούω από τις προηγούμενες αλλά και διάφορες άλλες φωνές, ότι δεν έχει σημασία το ότι η επανάσταση ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα, ότι είναι μύθος η Αγία Λαύρα κ.λ και σημασία έχει ότι όλοι οι Έλληνες μαζί ξεσηκώθηκαν κ. λ. Αυτή η έκφραση είναι η μία πλευρά η οποία υποστηρίζεται και από Καλαβρυτινούς. Κανείς βέβαια δεν αμφισβητεί ότι όλοι οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν. Αλλά να κρύψουμε την αλήθεια; Η άλλη εκδοχή λέει και υποστηρίζεται από άλλη περιοχή της Πελοποννήσου ότι η επανάσταση ξεκίνησε από εκείνης τα μέρη. Και για εδραίωση αυτής της άποψης πέραν των υποστηρικτικών λόγων, εκπομπών μέσω τηλεόρασης κ.λ., φτιάχτηκαν και Π. Δ., έγιναν δηλώσεις από πολιτικούς, παραμερίστηκε το σύμβολο του Αγώνα και της Αγίας Λαύρας και αν δεν το κατάλαβαν οι Καλαβρυτινοί, ξεκίνησε το διαφορετικό γράψιμο της ιστορίας των Καλαβρυτινών γεγονότων από του ήρωες της επανάστασης του 1821 τους εκ Καλαβρύτων καταγόμενους, και τούτο διότι δεν ζουν και δεν μπορούν να σηκωθούν να φωνάξουν σ’ αυτούς που σφετερίζονται τους αγώνες τους.
Αυτά άλλοι μεν πολιτικοί κατάφεραν να τα αξιοποιήσουν για δικό τους όφελος, και άλλοι οι της πολύπαθης Καλαβρυτινής επαρχίας δεν είδαν; Δεν κατάλαβαν; Δεν μπόρεσαν να αρθρώσουν λόγο και σιώπησαν. Ο Γερμανός καγκελάριος Όττο Φον Μπίσμαρκ έλεγε: «Οι μεγάλοι πολιτικοί ακούν πριν από τους άλλους το μακρινό χλιμίντρισμα των αλόγων της ιστορίας». Πριν, έλεγε, όχι μετά…
Σε ότι με αφορά, έκανα μια προσπάθεια πολλών ετών και μέσα από πρωτογενείς πηγές ανέσυρα, μεταξύ πολλών άλλων, και έγγραφα και αποδεικτικά στοιχεία όλων αυτών των Καλαβρυτινών ηρώων, οι οποίοι ήσαν άγνωστοι, ώστε να εδραιωθεί η αλήθεια για αυτούς και τα πατριωτικά τους κατορθώματα. Δυστυχώς βρέθηκαν στο δρόμο μου τύποι που σφετερίστηκαν αυτά τα στοιχεία υποκλέπτοντας και παρουσιάζοντάς τα ως προϊόντα δικής τους έρευνας και άλλοι λίγο πολύ μου εμήνυσαν ότι δεν δικαιούμαι να κάνω έρευνα και να εμφανίσω αυτά τα στοιχεία (τα οποία όπως προανέφερα χρησιμοποίησαν) γιατί δεν ανήκω στην ιερή κάστα των πανεπιστημιακών.
Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω ότι προχωρώντας έτσι οπισθοδρομούμε και διολισθαίνουμε σε κατήφορους επικίνδυνους. Εγώ πάντα πίστευα και πιστεύω, για τις ατιμίες, ότι έστι δίκης οφθαλμός, ός τα πανθ’ ορά» (= «υπάρχει το μάτι της δικαιοσύνης που βλέπει τα πάντα».
Με θλίψη και ανησυχία διάβασα στην Χθεσινή εφημερίδα «Πελοπόννησο», ότι έχω υπογράψει (ως συγγραφέας, ως συντάκτης, ως τι;) μαζί με τον κο Σταθακόπουλο, κάποιο πολυτελές λεύκωμα για το οποίο σύμφωνα με το δημοσίευμα διατέθηκαν από την Πειφέρεια και το Δήμο 20.000 Ευρώ.
Το δημοσίευμα είναι το εξής:
Αμέσως την ίδια ημέρα, έστειλα στην εφημερίδα το παρακάτω mail:
Αργά το βράδυ, πήρα από τον αρχισυντάκτη Τριανταφυλλόπουλο, την εξής απάντηση:
Σχετικά με το θέμα, ενημερώνω ότι:
1. Ουδεμία σχέση έχω με λεύκωμα ή άλλο έντυπο του δήμου Καλαβρύτων, ούτε με κάποιον παράγοντα διοικητικό αιρετό ή μόνιμο από τον εν λόγω δήμο και κατά συνέπεια ούτε έχω συντάξει ή συγγράψει ή υπογράψει τέτοιο έντυπο ή μέρος αυτού.
2. Ουδείς από το δήμο των Καλαβρύτων ή από τους συγγραφείς ή συντάκτες του εν λόγω εντύπου, μου ζήτησε κάτι τέτοιο ούτε και τη συγκατάθεσή μου για χρήση στοιχείων από το έργο μου «Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων» και κατά συνέπεια δεν είχαν ούτε έχουν την άδειά μου για χρήση τέτοιων στοιχείων.
3. Είναι προσβλητικό, υποτιμητικό και ύποπτο να με συσχετίζουν με όλα αυτά εν αγνοία μου, τη στιγμή μάλιστα που αναφέρουν και ότι διατέθηκε ποσό για την έκδοση αυτού του εντύπου. Επαναλαμβάνω έχω πλήρη άγνοια και είμαι άσχετος με όλα αυτά.
4. Η απάντηση του δημοσιογράφου είναι ασαφής και αντίστοιχη της σχέσης μεταξύ τίτλου και περιεχομένου του εν λόγω άρθρου (ποιός τελικά έδωσε σε ποιόν το «λεύκωμα»;).
4. Αν ο δήμαρχος Καλαβρύτων ανέφερε ότι εγώ έχω υπογράψει ή συντάξει ή συγγράψει ή ότι έχω κάποια σχέση με αυτό το έντυπο, αυτό δεν είναι αλήθεια και διέπραξε μέγα ατόπημα. Ο συντάκτης του άρθρου αναφέρει ότι «είναι ακριβώς αυτά που ανέφερε ο κ. Παπαδόπουλος…». Εγώ δεν έχω διάθεση να ψάχνω τις ομιλίες του καθενός. Ας απαντήσει ο ίδιος γι’ αυτό.
Τέλος θέλω, απευθυνόμενος σε όποιον χρησιμοποιεί το όνομά μου εν αγνοία μου και χωρίς τη συγκατάθεσή μου, να τον καλέσω να αφοσιωθεί στα του οίκου του, διότι η γελοιότητα και ο εξευτελισμός δεν απέχουν πολύ.
Πληρέστερα στοιχεία (αλλά όχι όλα τα μέχρι τώρα γνωστά, τα οποία λόγω χώρου δεν αναφέρονται) παρατίθενται στη συνέχεια.
Το Λάβαρο.
Πού φτιάχτηκε και πως βρέθηκε στη Μονή της Αγίας Λαύρας.
Περιληπτικά και σύμφωνα με την παράδοση, στη Σμύρνη κεντήθηκε μια ωραία εικόνα της Παναγίας πάνω σε πορφυρό μεταξωτό ύφασμα και μεταφέρθηκε μαζί με άλλα «αναθήματα» δωρηθέντα από τους ομογενείς της Σμύρνης, από τον Ευγένιο[1], στην Αγία Λαύρα όπου το κρέμασαν ως παραπέτασμα στην ιερή πύλη της εκκλησίας της Μονής. Επιδιορθώθηκε το 1748(;) με επιμέλεια του ηγουμένου Χρυσάνθου[2], όταν δύο μοναχοί, το πήγαν στη Σμύρνη για επιδιόρθωση στην αρχική κεντήστρα, γριά πια την Κοκώνα Ωρολογά, η οποία το επιδιόρθωσε και το έκανε λαμπερό όπως πριν. Στη συνέχεια συνδέθηκε με δραματικές περιπέτειες. Αρπάχθηκε και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και μετά στη Μολδοβλαχία και το 1772 με ενέργειες του ηγουμένου Χρυσάνθου, του πατριάρχη Γαβριήλ και του ηγουμένου Γεωργίου Βοεβόδα της Μολδοβλαχίας καθώς και άλλων εξαγοράστηκε μαζί με άλλα πενήντα κειμήλια τα οποία είχαν επίσης κλαπεί. Όταν το 1780 έγινε πάλι λεηλασία της μονής το Λάβαρο στάλθηκε στη Ρωμυλία και βρέθηκε στη συνέχεια στην Ήπειρο απ’ όπου αγοράστηκε πάλι. Όταν το 1826 πυρπολήθηκε η μονή από τον Ιμπραήμ το Λάβαρο διασώθηκε από τους μοναχούς Αθανάσιο και Δανιήλ οι οποίοι το μετέφεραν στο νησί Κάλαμο της Ιθάκης. Σήμερα φυλάσσεται στη μονή της Αγίας Λαύρας, εντός θήκης, κειμήλιο πολύτιμο αυτής. Στις 17 ή 18 Μαρτίου ορκίστηκαν επί του ιερού Λαβάρου το οποίο ευλόγησε ο Π. Π. Γερμανός, οι πρόκριτοι και αρχιερείς και στη συνέχεια αναχώρησαν ο καθένας για τον προορισμό του. Αυτού του Λαβάρου σημαιοφόρος ήταν ο ιεροδιάκονος Ντόκος από το Βυσωκά. Το 1920 στις 20 Σεπτεμβρίου με διαταγή του αρχηγού στρατού Λ. Παρασκευοπούλου, απενεμήθη στο ιερό Λάβαρο ο Πολεμικός Σταυρός Β΄ Τάξεως.
Επί πλέον αυτών σημειώνονται τα εξής:
Στο Κτιτορικό της Αγίας Λαύρας(Κ. Λάππας, Αγία Λαύρα…, 35) αναφέρεται ότι: «Πρώτον μεν έφερε [ο ιερομόναχος Νεόφυτος (βλ. λ.) από τα Τσετσεβά Πατρών] την Κοίμησιν της υπεραγίας ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, κεντισμένην δια μαγκάνου και ένα αέρα επιτάφιον και αυτόν δια μαγκάνου, και…». Σε σημείωση δε για το θέμα αυτό ο ίδιος (Κ. Λάππας) αναφέρει τα εξής: «Γύρω από το λάβαρο της Κοίμησης της Θεοτόκου πλάστηκαν αρκετοί θρύλοι, πράγμα που ήταν αναπόφευκτο: μια σημαία που στα χέρια του Π. Πατρών Γερμανού σημάδεψε το ξεκίνημα του Αγώνα, έπρεπε να έχει και μια αντάξια ιστορία. Έτσι μια παράδοση λέει ότι το λάβαρο υφάνθηκε το 1721 από μια ωραία Σμυρνιά και δωρήθηκε στη Λαύρα με την ευχή να δώσει την ελευθερία στην πατρίδα. Β. Παπαγεωργίου, «Το Λάβαρον της Επαναστάσεως του 1821», Επετηρίς Καλαβρύτων 3 (1971) 42. Η ιστορία του Λαβάρου θα φτάσει να γίνει ολόκληρο μυθιστόρημα 2.000 σελίδων (Χρ. Ηλιόπουλος, Αναμνήσεις, σ. 28). Δεν θα μας απασχολήσει εδώ ούτε η μυθοποίηση του Λαβάρου, ούτε τα προβλήματα γύρω από την ύψωσή του στη Λαύρα ή την ταυτότητά του …. Μόνον ό,τι έχει σχέση με την προέλευση και την τύχη του επί Αλβανοκρατίας.Εκείνο που γνωρίζουμε ασφαλώς για το Λάβαρο είναι ότι μεταφέρθηκε στη Λαύρα από το μετοχιάρη της Πάτρας Νεόφυτο (1722-1737). Δεν στηρίζεται σε καμμιά πηγή η υπόθεση του Χρ. Ηλιόπουλου ότι προέρχεται από δωρεά Σμυρναίων ομογενών, ούτε η χρονολόγησή του στο 16ο αι. (Χρυσαί σελίδες, σ. 14). Το ίδιο αστήριχτη είναι και η γνώμη ότι το 1736 ο ηγούμενος Χρύσανθος έστειλε το Λάβαρο στη Σμύρνη για ανακαίνιση με τον ιερομόναχο Νεόφυτο (όπ. παρ.). Είναι φανερή η συσχέτιση της φανταστικής αυτής αποστολής με το γεγονός της μεταφοράς του Λαβάρου από την Πάτρα στη Λαύρα, που έγινε ακριβώς από τον ιερ. Νεόφυτο. Η Μ. Θεοχάρη, σε άρθρο της για το Λάβαρο, υποστήριξε ότι το έφερε στο μοναστήρι ο Ευγένιος από τη Μολδαβία μαζί με άλλα δώρα της οικογενείας Λούπου (εφ. Καθημερινή 25.3.1967), αλλά τουλάχιστο το Κτιτορικό δεν αναφέρει τίποτα σχετικό. Η ίδια σε ανακοίνωσή της (εφ. Καθημερινή 18.8.1966) το θεωρεί μικρασιατικό έργο. Το 1779 το Λάβαρο αναγράφεται σε κατάστιχο, μαζί με άλλα κειμήλια της Λαύρας που άρπαξαν οι Αλβανοί, ίσως το 1773, κατά την επιδρομή του Ζάνιου Χάρου εναντίον του μοναστηριού (Κώδ., 52, 577). Την ίδια χρονιά ο ηγούμενος ο Άνθιμος[3] ήλθε στη Ρούμελη, όπου είχαν πουληθεί τα κειμήλια, και κατόρθωσε να τα ξαναπάρει. Τότε θα ξαναγύρισε και το Λάβαρο στη Θέση του. Δεν επιβεβαιώνεται όμως από πουθενά η άποψη ότι επί Αλβανοκρατίας το Λάβαρο έφτασε, ύστερα από περιπέτειες, στην Κωνσταντινούπολη, τη Μολδοβλαχία και την Ήπειρο. Χρ. Ηλιόπουλος, όπ. παρ. σ. 14, 15. Χρ. Ευαγγελάτος, όπ. παρ., σ. 93».
Το θέμα με τη σημαία της Κερπινής.
Το 1851 ο τότε μοίραρχος Καλαβρύτων Κ. Γανοβέλης δημιούργησε ζήτημα, εάν η ευλογηθείσα σημαία υπό του Π. Π. Γερμανού στην Αγία Λαύρα, ήταν το Λάβαρο της Μονής ή η Σημαία της κοινότητος Κερπινής. Στο έγγραφο του μοιράρχου προς το Αρχηγείο της Χωροφυλακής στην Αθήνα με ημερομηνία 24.4.1851, αναφέρεται ότι στην Κερπινή ευρίσκεται η σημαία την οποία ευλόγησε ο Π. Π. Γερμανός κατά την έναρξη της Επαναστάσεως, η οποία σημαία είχε χαθεί και ευρεθείσα στη Ζάκυνθο υπό του κατοίκου της Κερπινής Σωτ. Λάγαρη [;], εδόθη στο χωριό του όπου και ευρίσκεται. Στη συνέχεια της επιστολής αυτής παρατίθενται πληροφορίες του μοιράρχου για την προέλευση, τις διαστάσεις και το σκοπό κατασκευής και χρησιμότητας στους κατοίκους της Κερπινής αυτής της σημαίας. Αναφέρεται ότι στη μία πλευρά της παριστάνοντο οι άγιοι Γεώργιος και Δημήτριος, έφιπποι και απέναντι ιστάμενοι και στην άλλη πλευρά η Αγία Ανάσταση. Στη συνέχεια της επιστολής αναφέρεται ότι ο μοίραρχος συνέστησε στο Δήμαρχο Κερπινής Π. Μεγακλή καθώς και στους προκρίτους να στείλουν τη σημαία στην Κυβέρνηση ώστε να φυλαχθεί εκεί όπου και τα λοιπά κειμήλια της Επανάστασης, και ο Δήμαρχος δέχθηκε την πρόταση αυτή. Η αναφορά του μοιράρχου διεβιβάσθη στο Επαρχείο Καλαβρύτων, το οποίο τη διαβίβασε προς τον δήμαρχο προς εκτέλεση. Τέλος ο νομάρχης Αχαΐας και Ήλιδος επέστρεψε την αλληλογραφία προς το υπουργείο και έτσι έληξε το ζήτημα. Όμως το 1889 ο πρωτοσύγκελος Φιλάρετος Δημητρίου (βλ. λ.) με επιστολή του, με ημερομηνία 11.5.1889, στην εφημερίδα «Καλάβρυτα» στις 4.10.1889 αναφέρει ότι ήταν παρών στην Αγία Λαύρα όταν ευλογήθηκαν τα όπλα από τον Π. Π. Γερμανό, τον οποίο υπηρετούσε τότε, και αναφέρει ότι η σημαία που φυλάσεται στην Κερπινή εστάλη υπό «εταίρων» από την Κων/πολη λίγους μήνες πριν τον Μάρτιο του 1821 στον αείμνηστο Α. Ζαΐμη ο οποίος την απέθεσε σε κάποια εκκλησία της Κερπινής. Αυτή τη σημαία μετέφεραν στην Αγία Λαύρα την ημέρα της μοιραίας δοξολογίας από την Κερπινή σωματοφύλακες του Α. Ζαΐμη και Α. Λόντου, ηγουμένων αυτών των: Ν. Φραγκάκη, Γ. Λεχουρίτη, Φιλίππου και Σταύρου Σαρδελιάνου και παρέδωσαν στον Π. Π. Γερμανό και ακολούθησε η δοξολογία. Αυτή τη σημαία παρέλαβαν οι επαναστάτες στη συνέχεια και κατέλαβαν τα Καλάβρυτα κ.λ. και συνεχίζει στην επιστολή του ότι αυτή τη σημαία εξαγόρασε ο Σωτήριος Μέγαρης, όταν αυτή αιχμαλωτίστηκε σε μάχη πέριξ των Πατρών, και την επέστρεψε στην Κερπινή της οποίας θεωρείται κτήμα.
Αλλά και άλλος στη συνέχεια, ο δικηγόρος Π. Δημόπουλος, επικαλείται επιχειρήματα Κερπιναίων μεταξύ των οποίων και το γεγονός ότι «περί το 1850 ο εν Αθήναις πρεσβευτής της Ρωσίας επισκεφθείς την Κερπινή εζήτησε και εν δακρύοις προσεκύνησε την εν θήκη τότε και νυν κεκλεισμένην σημαίαν, επανελθών δε εις Αθήνας προυκάλεσε την Κυβέρνησιν να την ζητήση, όπως κατατεθή εις το Εθνικόν Μουσείον, αλλ’ εσταμάτησε το πράγμα ως εκεί, διότι οι Κερπινιώται εζήτησαν ως αντάλλαγμα την ίδρυσιν Ελληνικού Σχολείου και άλλου τινός».
Πάντως ο αρνητής των γεγονότων της έναρξης της επανάστασης στην Αγία Λαύρα κ.λ. Γ. Αναπλιώτης (Αγία Λαύρα…, 104), σχετικά με τη σημαία της Κερπινής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «… είναι πιθανόν η σημαία της Κερπινής να ήταν μπαϊράκι του Ζαΐμη στα Καλάβρυτα κι όπου αλλού επολέμησε κατόπιν ο Κερπινιώτης Αγωνιστής…».
Στη συνέχεια παραθέτω την απάντηση του δημάρχου Καλαβρύτων με ημερομηνία 19 Μαρτίου 1884 Θ. Παπαδόπουλου για το θέμα αυτό όπως παρουσιάζεται στην εφημερίδα «Στοά».
Επίσης παραθέτω απόκομμα της εφημερίδος «Ακρόπολις» της 29 Μαρτίου 1884, εκτενέστερου άρθρου σε τρείς συνέχειες, στο οποίο γίνεται μνεία και του Λαβάρου.
Ένα άλλο τμήμα της εφημερίδας «Επιθεώρηση» της 26 Αυγούστου 1887 αναφέρει:
Πηγές:«Ιστορικό Λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων».
Χ. Γ. Ευαγγελάτος, (Αγία Λαύρα. Ιστορία της Μονής 961-1961. Β΄ έκδοση. [1963;]).
Βασιλ. Γ. Παπαγεωργίου, (Το Λάβαρον της Επαναστάσεως του 1821, Ε. τ. Κ., (3) 1971, σελ. 41-63).
Γ. Αναπλιώτης, (Αγία Λαύρα. Καλάβρυτα. (Ιστορία και Μύθος). Συγκριτική μελέτη των πηγών της ιστορίας του εικοσιένα. Καλαμάτα 1969).
Κ. Λάππας, (Αγία Λαύρα Καλαβρύτων. Α΄ Κείμενα από τον Κώδικα της μονής. 1. Κτιτορικό. 2. Χρονικό της Αλβανοκρατίας (1770-1779). 3. Ακολουθία του αγίου Αλεξίου. Αθήναι 1975.).
Χρ. Ηλιόπουλος (Χρυσαί εθνικαί σελίδες. Το Εθνικόν Λάβαρον. Η κε΄ Μαρτίου εν Λαύρα. (Αναδημοσίευσις εκ της «Ποικίλης Στοάς»). Εν Αθήναις, 1900).
[1]Ευγένιος: (1675-1712) ηγούμενος, ο ιδρυτής της νέας μονής της Αγίας Λαύρας και συντάχτης του παλαιότερου Κώδικα της μονής, όστις ονομάστηκε και «Κώδικας του Ευγενίου». Στη μονή πήγε μικρός περί το 1645. Καταγόταν από την Κούτελη Καλαβρύτων
[2]Χρύσανθος: ιερομόναχος και ηγούμενος στην Αγία Λαύρα, από τη Δημητσάνα. Διαδέχθηκε στην ηγουμενία τον Τιμόθεο Βερρίνη, στις 6Ιανουαρίου 1746 και δύο έτη μετά πήγε στην Κωνσταντινούπολη μετά δύο ακόμα ιερομονάχων του Μακαρίου από την Επάνω Ποταμιά και του Γερασίμου από τη Ζάτουνα, όπου έμεινε πέντε έτη. Επιστρέψας έφερε μαζί του αρκετά αργυρά κ.λ. σκεύη εκκλησιαστικά, λείψανα, κανδήλια κ.λ. ως επίσης και μεγάλη ποσότητα χρημάτων.
[3] [Όπως αναφέρουν η Δρούλια Λουκία και Μαλτέζου Χρύσα (Τὸ Ἀρχεῖον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Λαύρας Καλαβρύτων – Σύμμεικτα Ε.Ι.Ε-Κ.Β.Σ. 1970, 397) στα έγγραφα της μονής Αγίας Λαύρας υπάρχει «Πιστωτικόν γράμμα/ 14 Σεπτεμβρίου 1779/ Φάκ. Α΄, αρ. 30 (ανηρτημένον). Πρωτότυπον. Χάρτης 462 Χ 340. Μελάνη φαιόχρους. — Διατήρησις μετρία (σητόβρωτον, υγρασία, σχισμαί κατά τας διπλώσεις). Άνω αποτύπωσις δι’ αιθάλης τριών σφραγίδων με παράστασιν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το έγγραφον κεκολλημένον μεταγενεστέρως επί υφάσματος καί σκληρού χάρτου./ Οι μητροπολίται Πελοποννήσου δια του παρόντος γράμματος ζητούν από τους της Ρούμελης όπως αποδοθούν εις τον επιφέροντα ηγούμενον της Ιεράς Μονής Αγ. Λαύρας Καλαβρύτων Άνθιμον τα ιερά κειμήλια, τα οποία διηρπάγησαν προ δύο ετών υπό των Αλβανιτών (πρβλ. το υπ’ αρ. 4 έγγραφον)./ Α ρ χ.: Επειδή και προ δύω σχεδόν χρόνων. . ./ Εκδ. : Δ α μ α σ κ η ν ο ύ Α π ο σ τ ο λ ί δ ο υ , ένθ’ ανωτ., σελ. 37-38.— Πρβλ. Σ π. Λ ά μ π ρ ο υ , Βιβλιοκρισία, NE 2 (1905), τεύχος Γ’, σελ. 379 και M a r c , ένθ’ ανωτ., σελ. 116, άρ. 4.».]. [Για το παραπάνω αναφερόμενο έγγραφο 4, οι συγγραφείς αναφέρουν: « Συνοδικόν γράμμα του πατριάρχου Σωφρονίου του Β΄/ Ιανουάριος, ινδ. 13, 178 [0]/ Φάκ. Α΄, αρ. 1. Χάρτης 640 Χ 450. Πρωτότυπον (πρβλ. φωτ. αρ. 34, 35). Μελάνη καστανόχρους. — Διατήρησις κακή (υγρασία, ελλείπει άνω αριστερά γωνία, σημεία ιώδους αλλοιώσεως). Το έγγραφον κεκολλημένον μεταγενεστέρως επί χάρτου. Ο πατριάρχης Σωφρόνιος κελεύει όπως τα κειμήλια της Ιερας Μονής Αγ. Λαύρας Καλαβρύτων, τα διασκορπισθέντα λόγω της επιδρομής των Αρβανιτών και εξαγορασθέντα υπό άλλων μοναστηρίων, συγκεντρωθούν και αποδοθούν εις τον επιφέροντα το γράμμα μοναχόν Άνθιμον (πρβλ. το υπ’ άρ. 32 έγγραφον). — 19 ύπογραφαί./ Ά ρ χ.: [Ίερώτατε Μητροπολίτα υπέρτιμε και έξαρχε Λαρίσσης]…/ Εκδ.: Δ α μ α σ κ η ν ο ύ Α π ο σ τ ο λ ί δ ο υ , ενθ’ ανωτ., σελ. 40-43.—Πρβλ. M a r c , ένθ’ ανωτ., σελ. 116, αρ. 5, ένθα όμως αναγράφεται λανθασμένως αντί τού πατριάρχου Σωφρονίου το όνομα τού Γρηγορίου του Ε’.»].
Σας παρουσιάζω σε συνεχειες τα 6 βιβλία τα οποία μου έστειλε ο αγαπητός κος Κωνσταντίνος Γκολφινόπουλος, σχήματος 0,15Χ0,21 καθώς και ένα βιλίο του εκ Βυσωκά Καλαβρύτων Ανδρ. Σωτ. Αντωνακόπουλου.
Ευχαριστώ τον κο Κωνσταντίνο Γκολφινόπουλο για την αποστολή αυτών των βιβλίων, του εύχομαι καλή συνέχεια στο έργο του και καλή επιτυχία στην ιστορική μελέτη του για τον πρόγονό του Γκολφίνο Λουμπιστιάνο.
1. Το νυφικό μιάς Ορφανής (σελίδες 130, ποιήματα).
2. Το αμάρτημα ενός λαού (Από τα παράξενα του ελληνισμού, σελ. 142).
Χρόνια πολλά στους συμπατριώτες μας στο εξωτερικό!
200 χρόνια σήμερα από τον ξεσηκωμό των Ελλήνων, να θυμηθούμε ότι νίκησαν κινούμενοι ενάντια στη λογική και στους νόμους της φύσης. Θέλω να τονίσω ότι φτωχοί ήσαν νηστικοί και βασανισμένοι, χωρίς χρήματα, χωρίς τροφή, «με σκέπασμα τον ουρανό κι ελπίδα το ντουφέκι». Σήμερα θα έπρεπε υποκλινόμενοι σ’ όλους αυτούς να βλέπαμε τα αίματα στα ρούχα τους να βλέπαμε τα αίματα και τη μπαρούτη στα έγγραφα τα οποία σώζονται και έπιασα με τα χέρια μου, ανατριχιάζοντας. Θα πρέπει να ξέρουν οι νεώτεροι ότι μας ελευθέρωσαν κάνοντας αποκοτιά… Θα πρέπει να γνωρίζουν οι νεώτεροι ότι οι Έλληνες αυτοί εκτός από ηρωϊκές μορφές υπήρξαν και μέγιστοι δάσκαλοι των αξιών της ζωής και πως αυτές αποκτώνται και δεν χαρίζονται σε κανένα…
Για τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου σας παραθέτω την παρακάτω ομιλία η οποία βέβαια είναι στην καθαρεύουσα και πέραν όσων περί του Ευαγγελισμού αυτής αναφέρει, στην τελευταία σελίδα της έχει σημαντικά στοιχεία για την καταγωγή της Παναγίας.
Θα δημοσιεύεται κάθε σχόλιο αναγνώστη που το περιεχόμενό του είναι σε κόσμιο ύφος, δεν αντίκειται στη νομοθεσία και δεν προβάλλει προσωπικές πολιτικές και ρατσιστικές απόψεις.
Γκέρμπεσι ( Προφήτης Ηλίας ) Αχαΐας 